АҲКОМИ ЗИНАТИ БОНУВОН

Дар ин мақола масъалаҳое, ки марбут ба зинати бонувон аст ҷамъовари кардам то хоҳарону модарон аз аҳкоми он бо хабар шаванд. Аз Худо масъалат дорам ин навиштаро холис барои худаш гардонад ва мавриди манфаъати мусалмонон қарор диҳад.

ҲУКМИ КУТОҲ КАРДАНИ МУЙИ САР 

Кутоҳ кардани муй барои зинату зебои ё сабук кардани машаққати шустушу ва ғайра, ҷоиз аст. Ба шарте, ки ба ҳадди ташаббуҳ ва монанди ба мардон  нарасад ва ё зан қасди ташаббуҳ ба занони кофирро надошта бошад. Зеро Паёмбар алайҳиссалом дар ҳадиси саҳеҳ занонеро, ки худро ба мардон ташбиҳ мекунанд лаънат кардаанд. Инчунин дар ҳадиси дигар мегуянд:”Ҳарки худро ба қавме ташбиҳ кунад пас у аз ҷумлаи он қавм аст.” Ривояти Абудовуд.  Агар кутоҳ кардани муй аз ин ду амали мамнуъ холӣ бошад пас кутоҳ кардани он ҷоиз аст. Зеро дар шариъат аз он манъ наомадааст. Балки дар Саҳеҳи Муслим аз Абусалама Ибни Абдурраҳмон омадааст, ки занони Паёмбар алайҳиссалом муйҳои худро то нармии гуш кутоҳ мекарданд. Шориҳон мегуянд: Занони Паёмбар алайҳиссалом муйҳои худро баъди вафоти ҳазрат кутоҳ карда буданд. Инчунин аз ин ҳадис маълум шуд, ки кутоҳ кардани муй барои зан то нармии гуш ҷоиз аст. Аммо аз нармии гуш зиёдтар кутоҳ кардан ҷоиз нест ва дар ташаббуҳ ба мардон дохил мешавад. 

ҲУКМИ ТАРОШИДАНИ МУЙИ САР БАРОИ ЗАН

 Тарошидани муйи сар барои зан ҷоиз нест, балки баъзе аз уламо ин амалро ҳаром гуфтаанд. Хусусан агар мақсад аз тарошидани муй ташаббуҳ ба мардон ё занҳои фосиқ бошад пас ба иттифоқ ҳаром аст. Дар ҳадис омадааст, ки Паёмбар алайҳиссалом занро аз тарошидани муйи сараш наҳй кардаанд. Ривояти Тирмизӣ. 

ҲУКМИ ГУЗОШТАНИ МУЙИ МАСНУЪӢ (ПАРИК) БАР САР ВА ВАСЛ КАРДАНИ ГЕСУВОНИ МАСНУЪӢ БО МУЙ

Дар “Мавсуъаи фиқҳӣ” омадааст:” Васл кардани муй, ё бо муйи инсон мебошад,  ё бо пашмӣ ҷаҳорпоён, ва ё ба  ғайр аз мую пашм. 

Аввалан: Васл кардани муй бо муйи инсон:  Ҷумҳури фуқаҳо  ҳанафиҳо, моликоҳи, шофиъиҳо, ва ҳанбалӣҳо бар ин назаранд, ки васл кардани муй бо муйи одамӣ ҳаром аст, баробараст, ки он муй муйи зан бошад ё мард ва ё муйи шахси маҳрам бошад ё ғайри маҳрам. Далели ҳаром будани ин навъ васл аҳодисест, ки дар ин боб ворид шудааст. Яке аз он аҳодис ҳадиси  Паёмбар алайҳиссалом аст, ки мегуянд:” Худо лаънат кунад занеро, ки ба муяш чизе васл мекунад ва занеро, ки ба муйи дигарон муй васл мекунад.” Ин ҳадис дар ҳаром будани васл сариҳ аст. (Уламо ин ҳадисро ҳамл бар васли муйи инсон кардаанд. Аммо васл кардани ғайри муйи одами пас ҳукмаш дар поён меояд.) Ин чунин як иллати ҳаром будани васли муйи инсон ба муйи сар дар инаст, ки баҳрабардори кардан аз муй ва дигар аҷзои одамӣ ба хотири каромат ва эҳтиромаш ҳаром аст. 

Сониян: васл кардани муй бо пашми чаҳор поён, мисли пашми гусфанд:

Фуқаҳо дар ин масъала ихтилофи назар доранд. Назди ҳанафиҳо ва ҳанбалиҳо бинобар ваҷҳе дар мазҳаб барои зан ҷоиз аст, ки муйи худро бо пашми чаҳорпён васл кунад. Аммо назди моликиҳо ва ҳанбалиҳо бинобар ваҷҳи дигар дар мазҳабашон барои зан васл кардани муй бо пашми чаҳорпоён ҳаром аст бинобар умуми аҳодиси ворид шуда дар ин боб. (Вале моликиҳо гуфтаанд, ки гузоштани муй (мисли парик) бар сар дар ҳукми васл дохил намешавад. Ба гуфтаи онҳо наҳй танҳо аз васл кардани муй бар муй ворид шудааст.) Назди шофиъиҳо васл кардани муй барои зани бе шавҳар бо пашми чаҳорпоён ҳаром аст. Аммо барои зани шавҳардор бинобар қавли асаҳҳ бо изни шавҳар ҷоиз аст, ва бе изни у ҳаром. 

Солисан: васл кардани муй бо ғайри муйи инсон ва пашми чаҳорпоён.

Назди ҳанафиҳо ва ҳанбалиҳо бинобар қавле дар мазҳаб барои зан ҷоиз аст, ки муйи худро бо ғайри муюу пашм ба мисли лата, васл кунад . Ин қавл аз Ибни Аббос ва Умми Салама ва Оиша (р) марвӣ аст.. (Абудовуд аз Саъид Ибни Ҷубайр ривоят мекунад, ки қаромил (риштаҳое, ки аз ҳарир ё пашм ҳамчун гесу сохта мешавад) барои зан боке надорад. Абудовуд мегуяд: Гуё мазҳаби Саъид инаст, ки наҳй танҳо дар васл кардани муйи одамӣ  омадааст. Имом Аҳмад низ мегуфт: гесуҳои сохта боке надорад.)  Аммо назди моликиҳо васл кардани муй мамнуъ аст бо чизе, ки набошад. Аз ибороти шофиъая бар меояд, ки васл кардани ғайри муй барои зани бе шавҳар ноҷоиз аст. аммо барои зани шавҳардор бо изни шавҳар ҷоиз ва бе изни у ҳаром аст. “  Поёни ончи дар “Мавсуъаи фиқҳӣ омадааст, бо тасарруф .  

ХУЛОСА: Аз гуфтаҳои боло инро хулоса кардан мумкин аст, ки агар муйҳои маснуъи (парик) ё гесуҳои маснуъи, сохта шуда аз муйи инсон ё муйи наҷас бошад пас ба иттифоқи уламо истифодаи он ҳаром аст. Аммо агар аз ғайри муйи инсон сохта шуда бошанд пас дар мазҳаби ҳанафиҳо ҷоиз аст. Инчунин дар мазҳаби шофиъиҳо барои зани шавҳардор бо изни шавҳар ҷоиз аст.  Аммо дар мазҳаби моликиҳо гузоштани муйи маснуъи (парик) ҷоиз аст, вале васл кардани гесуҳои маснуъи ҷоиз нест. Ин буд хулосаи ақволи уламо дар ин масъала. Аммо агар зан тақво карда аз истифодаи муйҳои сохта шуда аз ғайри муйи инсон, парҳез кунад пас ин беҳтар ва аҳват аст. Зеро аҳодис дар ин боб омм омадааст ва фарқе байни муйи инсон ва ғайри инсон накардааст. 

Масъалаи истифода бурдани муйи маснуъи (парик) ба ҷои ҳиҷоб дар мадорис ва донишгоҳҳое, ки ҳиҷобро манъ мекунад:

   Тавре дар боло зикр кардем истифода бурдани муйи маснуъӣ (парик) назди аксари уламо ҷоиз аст. Яъне истифодаи муйи маснуъи (парик) назди касоне, ки барои зан маҳраманд, мисли шавҳар ё падару бародар ва ё занҳо, ҷоиз аст. Аммо назди номаҳрамон истифодаи муйи маснуъи ҷоиз нест.  Инчунин бояд зикр кард, ки кашф кардани сари зан назди мардони бегона ҳаром аст ва пушонидани сар барои у фарз аст. Пас агар донишгоҳҳоу мадрасаҳо барои занони мусалмон бо ҳиҷоб рафтанро иҷоза надиҳанд ва занони мусалмон роҳи ҳалли ин мушкилиро наёбанд ва ба омухтан  дар он донишноҳҳо зарурат дошта бошанд  пас метавонанд бо гузоштани муйи маснуъӣ (парик) дар назди даромадгоҳи донишгоҳ   ба донишгоҳ ворид шаванд.  Аммо дар ғайри ин сурат ҷоиз нест.

 ҲУКМИ ҶАМЪ КАРДАНИ МУЙ ДАР БОЛОИ САР 

 Ҷамъ кардани муй дар болои сар низ  масоиле аст, ки байни уламо ихтилофи назар вуҷуд дорад. Баъзе аз уламо ин амалро ҳаром гуфтаанд. Далели эшон ҳадиси Паёмбар алайҳиссалом аст, ки мегуянд:”Ду тоифа аз аҳли дузах аст, ки онҳоро ман дар замони худ надидаам.. якеи онҳо: занҳои либосдори бараҳна (Яъне баъзе аз баданаш пушидааст ва баъзеи дигараш бараҳна, ё дар бадан либоси тунуку танг доранд) Дилҳои мардумро ба фаҳшо  ҷазб мекунанд ва худ моил ба иртикоби зино ва асбоби он ҳастанд. Сарҳои онҳо мисли куҳони уштур аст. Ин тоифа занҳо дохили ҷаннат намешаванд ва буи онро намеёбанд, дар ҳоле, ки буйи ҷаннат аз масофаи чандин солина роҳ ба машом мерасад. ” Ривояти Муслим. Муҳаммад тақийи усмонӣ дар шарҳи ин ҳадис мегуяд:”Дар замони мо занҳое зоҳир шудаанд, ки муйҳои дарози худро ба қафояшон ё дар болои сарашон мисли куҳони уштур, ҷамъ мекунанд, гуё Паёмбар алайҳисалом сарҳои онҳоро ба куҳони уштур ташбиҳ карда бошанд. Ин аз муъҷизоти Паёмбар алайҳиссалом ба шумор меравад. Зеро ончи аз амали ин занҳо Паёмбар алайҳиссалом қабл аз 14 қарн хабар дода буд, ба вуқуъ пайваст.”  Фатҳул мулҳим, 10: 174.

  Аммо иддаи дигар аз олимон ҷамъ кардани муйро дар боли сар ҷоиз гуфтаанд ва аз ҳадиси дар боло зикр шуда ҷавоб додаанд, ки маънои сухани Паёмбар алайҳиссалом, ки гуфтанд:”Сарҳои онҳо мисли куҳони уштур аст” Яъне он занҳо  бо бастани руймолҳо ва васл кардани муйҳо сари худро бузург мекунанд то  мисли куҳони уштур баланд шавад. Аммо агар танҳо муйи худро бар болои сар ҷамъ кунанд пас ҷоиз аст. Вале қавли аҳват қавли аввал аст, ки ҷамъ кадани муй дар боли сар ҷоиз нест. 

ҲУКМИ РАНГ КАРДАНИ МУЙИ САР

Ранг кардани муй барои зан бо ҳар ранг  ҷоиз аст. Танҳо дар ранги сиёҳ байни уламо ихтилоф аст. Баъзе аз уламо ранг кардани муйро бо ранги сиёҳ барои зан ноҷоиз гуфтаанд. Зеро дар аҳодис наҳй мутлақ ворид шудааст. Дар ҳадис омадааст, ки Абуқуҳофа падари ҳазрати Абубакрро (р) назди Паёмбар алайҳиссалом оварданд, дар ҳоле, ки ришу муяш сафед буд. Паёмбар алайҳиссалом гуфтанд:”Сафедии ришу муйи уро бо ранге  тағйир диҳед, вале ранги сиёҳ истифода набаред.” Ривояти Муслим.  Аммо иддаи дигар аз олимон мисли Қатода ва Исҳоқ ибни Роҳавайҳ ранг кардани муйро барои занон бо ранги сиёҳ барои зинат ҷоиз гуфтаанд ва аҳодисе, ки дар наҳй аз истифодаи ранги сиёҳ омадааст, ҳамл ба мардон кардаанд. Аллома Худоназар аз уламои ҳанафи мазҳаби зоҳидон дар “Маҳмудул фатово” ( 4: 210)  мегуяд:”Аммо амали ранг кардани муй барои занон мутлақан ҷоиз аст, ҳар ранге бошад, хоҳ тиллои бошад ё ҳинои ва ё сиёҳ. Зеро ранг кардани муй зинат аст ва зинат барои занон матлуб ва писандида аст.” 

Масъала: Ҳукми истифодаи рангҳое, ки мониъи расидани об ба муй шавад:

Агар ранг ҷирм дошта бошад, ки болои муйро бипушонад ва мониъи расидани об ба муй шавад пас истифодаи чунин ранг ҷоиз нест. Зеро  таҳорат ва ғусл дуруст намешавад. Вале агар зан чунин рангро дар ҳолати одати моҳонааш, ки намоз намегузорад, истифода барад пас ҷоиз аст. Аммо агар ранг ҷирм надошта бошад ва мониъи расидани об ба муй набошад пас истифодаи он дар ҳама ҳолат ҷоиз аст. 

  ҲУКМИ ЧИДАНИ АБРУ

Чидани абру ба иттифоқи уламо барои зану мард ҳаром аст. Дар аҳодиси саҳеҳ аз ин амал наҳйи шадид ворид шудааст. Паёмбар алайҳиссалом мегуянд:” Худо лаънат кунад холкубанда ва онки холкуби кунад ва муй чинанда ва онки муйи дигариро чинад ва он зане, ки барои зебои байни  дандонҳои  худ фосила андозад ва он заноне, ки дар хилқати Худо тағйирот ворид мекунанд.” Ривояти Бухорӣ ва Муслим.  Иллати таҳрими чидани абру бинобар қавли саҳеҳ  дар тағйир додани хилқати Худо аст ҳамчуноне, ки дар охири ҳадис баён шудааст. Муҳаммад тақийи усмони дар шарҳи ин ҳадис мегуяд:”Чидани абру ба насси ин ҳадис ҳаром аст.” Фатҳул мулҳим, 10: 168.  

 Аммо маънои “намс” яъне чидан пас баъзе уламо онро ба чидани муйи ру хосс кардаанд. Вале иддаи дигар аз уламо “намс”ро хосс ба чидани абрувон кардаанд. Абудовуд баъди ривояти ҳадиси боло мегуяд:”Номиса яъне зане, ки абруяшро мечинад то борик шавад.” Инчунин Ибни Ҳумом дар “Фатҳулқадир” (6: 88) намсро ба маънои чидани абру шарҳ додааст. Шояд қавли роҷиҳ ҳамин бошад. Зеро дар ривояти Абдурраззоқ дар “Мусаннаф”  омадааст ,ки як зане назди ҳазрати Оиша (р) омада гуфт: дар руйи ман муй баромада аст, оё ҷоиз аст ман он муйҳоро чинам то худамро назди шавҳарам зебо кунам? Ҳазрати Оиша ба у гуфтанд: “Аз худат чизҳои нописандро дур бикун ва барои шавҳарат худро зинат бидеҳ.” Ин ривоят далолат мекунад, ки ҳазрати Оиша (р) чидани муйи руйро ҷоиз медонанд ва онро дар “намс” дохил накардаанд ва “намс” хосси абрувон аст.  Аз ин гуфтаҳои боло дар мавриди маънои “намс” масъали дигар низ равшан шуд ва он:

МАСЪАЛАИ ЧИДАНИ МУЙИ РУЙ БАРОИ ЗАНОН:

Дар “Раддул муҳтор” (5: 64) омадааст:”Дур кардани муй аз руй ҳаром аст, магар ҳаргоҳ дар руйи зан риш ё муйлаб бируяд пас дар ин ҳолат дур кардани он ҳаром нест, балки мустаҳабб аст.” Инчунин Муҳаммад тақийи усмони дар “Фатҳул мулҳим” (10: 168) мегуяд:”Аммо агар дар руйи зан риш ё муйлаб бируяд пас гирифтани он назди ҳанафиҳо ва шофиъиҳо ҳалол аст.”

ҲУКМИ ЧИДАНИ  АБРУВОНИ ҒАФС

Агар абрувон ба ҳадде ғафс ё дароз бошад, ки аз ҳадди табиъӣ берун бошад, пас чидани он то баргардонидани абрувон ба ҳадди маъмулӣ ҷоиз аст. Зеро аз боби изолаи айб аст ва дур кардани айб ҷоиз аст. Дар ҳадиси саҳеҳ омадааст, Паёмбар алайҳиссалом барои Ирфиҷа Ибни Саъд иҷоза дод то бинаашро, ки дар ҷанг бурида шуда буд, аз тилло бисозад. Ривояти Тирмизӣ. Маълум аст, ки истифодаи тилло барои мардон  ҳаром аст, вале Паёмбар алайҳиссалом барои дур кардани айб барои ин саҳоби иҷоза доданд, ки биниашро аз тилло бисозад. Аммо агар абрувон ба ҳадди табиъи бошанд пас чидани он ҳаром аст. Ба “Маҳмудулфатово” (4: 315) муроҷаъа шавад.

ҲУКМИ ЧИДАНИ МУЙЕ, КИ ДАР БАЙНИ АБРУВОН АСТ

Уламо дар масъалаи чидани муйе, ки байни абрувон ва болои бини ҳаст ихтилоф кардаанд. Сабаби ихтилофи эшон дар инаст, ки оё ин муй дар ҳукми абрувон дохил аст ё на? Касоне, ки ин муйро дар абрувон дохил кардаанд  чидани онро ҷоиз намедонанд. Аммо касоне, ки ин муйро дар абру дохил накардаанд  чидани онро ҷоиз медонад. Далели ин даста олимон инаст, ки “Ҳоҷиб” (Абру) дар луғати араб ба он устухону гушту муйе гуфта мешавад, ки дар болои чашмон қарор дорад. Ин чунин асли номгузории абру дар забони араб бо лафзи “Ҳоҷиб” дар инаст, ки ҳоҷибайн яъне абрувон равшании офтоб ва арақро аз ҷашм боз медорад. Аз ҷумла олимоне, ки муйи байни абрувонро аз абру намедонанд ва чидани онро ҷоиз мешуморанд, лаҷнаи доимаи ифтои Саъуди аст. Фатовои лаҷнаи доима, 5: 197. Аммо қавли аввал аҳват аст.

ҲУКМИ ТАРОШИДАН Ё КУТОҲ КАРДАНИ АБРУВОН

Тавре дар боло зикр кардем иллати таҳрими чидани абру дар тағйир додани хилқати Худо аст. Пас бинобар қавли саҳеҳ тарошидан ва тунук кардани абрувон  бо қайчи ҷоиз нест. Зеро иллати тағйири хилқати Худо дар ин амал низ зоҳир аст. Дар “Маҳмудул фатово” (4: 319)  низ ноҷоиз будани ин масъаларо зикр кардааст.

ҲУКМИ РАНГ КАРДАНИ АБРУВОН

Ранг кардани абрувон се ҳолат дорад:

1 Ранг кардани  абрувон бо ранге, ки мувофиқи ранги муйи абрувон аст. Мисли усма. Ин навъ ранг кардан ҷоиз аст. Зеро дар ин амал чидани абру ва ё тағйир додани хилқати Худо дида намешавад. Балки ин амал зинат аст ва зинат тавре дар боло зикр кардем барои зан матлуб аст. 

2 Ранг кардани боло ва поёни абру бо ранге, ки мушобиҳ бо ранги пуст аст  то абрувон борик намоён шаванд. 

3 Ранг кардани тамоми абрувон бо ранги пуст ва бо қалам абруи борик кашидан дар болои он. 

Дар ин ду масъала уламои муосир  ихтилофи назар доранд. Баъзе аз уламо  ин амалро ноҷоиз шумурдаанд. Зеро ба гуфтаи онҳо  ин амал  тағйири хилқати Худовандӣ аст.  Аммо назди иддаи дигар аз олимон мисли Ибни Усаймин (р) ранг кардани абрувон бо чунин ранг ҷоиз аст. Зеро Асл дар зинати зан ибоҳат аст. Инчунин ба гуфтаи онҳо дар ин амал чидани абру ё тағйири хилқати Худо дида намешавад. Дар охир бояд  хотиррасон кард, ки  зинат  додани зан худро бо ин зинатҳо танҳо назди шавҳар ва маҳорими зан ва ё занҳо ҷоиз аст. Аммо зоҳир шудани зан бо чунин зинат берун аз хона дар кучау бозорҳо  ҷоиз нест.  

 ҲУКМИ МИЖАҲОИ МАСНУЪӢ

Ин масъала мисли масъалаи васл кардани муй аст. Пас агар  мижгонҳои маснуъи аз муйи инсон сохта шуда бошад,  истифодаи он ба иттифоқи олимон  ҷоиз нест. Аммо агар аз ғайри муйи одамӣ сохта шуда бошад пас уламо ихтилоф кардаанд. Баъзе аз уламо гузоштани мижаҳои маснуъиро ноҷоиз шуморидаанд ва ин амалро дар аҳодиси васли муй ва тағйири хилқати Худо дохил кардаанд. Аммо иддаи дигар аз олимон гузоштани мижаҳои маснуъиро ҷоиз донистаанд. Зеро асл дар зинат ибоҳат аст.  Аз далелҳои асҳоби қавли аввал чунин ҷавоб додаанд: Аҳодисе, ки аз васл кардани муй наҳй мекунад мақсад аз он муйи одмӣ аст.  Инчунин дар гузоштани мижаҳои маснуъи тағйири доимӣи хилқати Худованди дида намешавад. Зеро он тағйире, ки Худоу Паёмбар алайҳиссалом аз он наҳй кардаанд  инаст, ки инсон дар баданаш амале анҷом диҳад, ки хилқати уро тағйири доиммӣ диҳад. Мисли холкубӣ.  Аммо тағйире, ки муваққати бошад ва доимӣ набошад мисли сурма кардани чашм ва ранг кардани муй пас дар наҳй дохил намешавад. Ба ин нукта Қуртуби дар тафсираш (5: 392) ва Муҳаммад тақийи усмонӣ дар “Фатҳул мулҳим” (10: 169) ишора кардаанд. Шояд қавли роҷиҳ ҳамин қавл бошад.  Аммо агар мижаҳои зан ба сабаби беморӣ ё ба сабаби сухтан аз байн рафта бошад пас дар ин ҳолат ба иттифоқ истиофодаи мижаҳои маснуъи ҷоиз аст. Зеро истифода бурдани он дар ин ҳолат аз боби изола ва дур кардани айб аст.

ҲУКМИ ИСТИФОДА БУРДАНИ АДАВОТИ ЗИНАТИ МУОСИР(КОСМЕТИКА)

Истиъмоли чунин зинат барои зан дар назди шавҳар ё маҳориму занҳо ҷоиз аст. Зеро асл дар зинат ибоҳат аст. Аммо бо чунин зинат баромадан ба назди мардони бегона пас ҷоиз нест.

ҲУКМИ СУРХ КАРДАНИ РУХСОРА ВА ЛАБ

Сурх кардани рухсора ва лаб барои зан дар назди маҳорими худ ҷоиз аст. Муҳаммад тақийи усмонӣ дар “Фатҳул мулҳим” (10: 169) мегуяд:”Аммо зинат додани зан худашро барои шавараш бо сурх кардани дастону лабҳо, ё рухсораҳо бо он чизе, ки ба асли хилқат омехта намешавад, назди ҷумҳури олимон дар наҳй дохил нест”         

ҲУКМИ СУРОХ КАРДАНИ ГУШ

Сурох кардани гуш барои гузоштани гушвор ҷоиз аст. Зеро дар замони Паёмбар алайҳиссалом занони саҳоба дар гуш гушвор доштанд ва аз ҷониби Паёмбар алайҳиссалом аз ин амал наҳй наомадааст.

ОГОҲӢ: гуши зан назди ҷумҳури олимон аврат аст. Бинобарин баъзе хоҳароне, ки ҳиҷоб мекунанд вале гушҳои худро намепушонанд ҳиҷобашон комил нест. Дар “Мавсуъаи фиқҳӣ” омадааст:”Фуқаҳо иттифоқ кардаанд, ки гуши зан аврат аст ва намоён кардани он назди мардҳои номаҳрам ҷоиз нест.” 

ҲУКМИ СУРОХ КАРДАНИ БИНӢ

Сурох кардани бини ба қасди зинат ҷоиз аст. Мавлоно Абдулҳай дар “Маҷмуъатул фатово” (1: 343) дар посухи суоли оё сурох кардани бини ҷоиз аст, мегуяд:”Дуруст аст.. Аллома шомӣ дар “Раддул муҳтор” менависад: Агар сурох кардани бини аз ҷумлаи зинати занон бошад, читавре, ки дар баъзе шаҳрҳо одат аст, пас ҳукми он мисли ҳукми сурох кардани гуш аст. Шофиъиҳо бар ҷавози ин амал фатво додаанд”

ҲУКМИ ХОЛКУБӢ

Холкуби кардан бо насси ҳадиси саҳеҳе, ки дар боло гузашт ҳаром аст. Баробараст, ки холкубӣ дар руйу лаб бошад ё дасту по ва дигар аъзои бадан.    

ҲУКМИ ГУЗОШТАНИ АЙНАКҲОИ ЗИДДИ ОФТОБ

Гузоштани айнакҳои зидди офтоби бе узр берун аз хона барои зан ҷоиз нест. Зеро айнакҳои зидди офтоб  дар зинат дохил аст ва  зоҳир кардани зинат назди номаҳрамон ҷоиз нест. Худованд дар Сураи “Нур” аз задани по, занҳои муъминаро наҳй кардааст то назари мардонро ба худ ҷалб накунанд. Аммо агар зан узр дошта бошад, ки равшаноии офтоб ба чашмонаш зарар мерасонида бошад пас дар ин ҳолат гузоштани айнак берун аз хона барояш ҷоиз аст.   

ҲУКМИ АМАЛИ ҶАРРОҲИЕ, КИ БА ҚАСДИ ЗЕБОИ АНҶОМ ДОДА МЕШАВАД

Амалиёти ҷарроҳӣ барои зебои ду навъ аст: 

1 Амалиёти зебои барои дур кардани айбе. Мисли дур кардани ангушти зиёдати ва монанди он. Ин навъ амалиёт ҷоиз аст. Зеро Паёмбар алайҳиссалом баро Ирфиҷа Ибни Саъд иҷоза дод, ки бинии бурридашро аз тилло дуруст кунад. Ин ба хотири дур кардани айби руйи он саҳоби буд буд.

2  Амалиёти зебои барои зинат ва зеботар шудан.  Ин навъ амали ҷарроҳи ҷоиз нест ва дар тағйири хилқати Худовандӣ дохил мешавад. Мисли бузург кардани синаҳои табиъи ва лабҳо.

ҲУКМИ ГИРИФТАНИ ХОЛҲОИ РУЙ 

Дар “Маҳмудул фатово” мегуяд:”Холҳо ва нишонҳои модарзодӣ ё ғайри модарзодӣ, ки бар пусту сурат вуҷуд доранд, агар бардоштани онҳо зараре надошта бошад, амал кардани онҳо (ҷароҳи кардан) ишколе надорад.”

ҲУКМИ ҶАРРОҲИ КАРДАНИ РУЙ БА ҚАСДИ ЗЕБОИ ВА ДУР КАРДАНИ ЧИН ВА ЧУРУКИ ОН

Дар мавқиъи исломии “Мслом веб” омадааст: “Мақсад аз амали кашидани пусти руй дур кардани чинҳои (пусти ҷамъ шуда) руй аст. Пас агар чин аз сабаби калонсолиу пири ба вуҷуд омада бошад, дур кардани он бо амали ҷарроҳӣ ё лазер ҷоиз нест. Зеро дар тағйири хилқати Худо дохил мешавад. Аммо агар чин аз сабаби беморие ба вуҷуд омада бошад пас дур кардани он бо амали ҷарроҳӣ ҷоиз аст, ба шарте, ки зишт кунандаи руй бошад. Зеро ин навъ амалиёт дар изолаи айб ва муолаҷаи ҷоиз дохил аст.”  Аммо агар барои дур кардани чин аз крем ё дору истифода кунад пас ҷоиз аст.

ҲУКМИ БУЗУРГ КАРДАНИ СИНА

Дар мавқиъи исломии “Ислом веб” роҷиъ ба ин масъала чунин гуфтааст:” Агар бузург кардани сина аз тариқи истиъмол кардани гиёҳҳои табиъӣ ё доруҳои тибби бошад пас ҷоиз аст, ба шарте, ки он доруҳо зарар надошта бошад ва аз ашёи наҷас дуруст нашуда бошад. Аммо бузург кардани сина бо амали ҷарроҳӣ пас ҳаром аст. Зеро он дар тағйири хилқати Худо дохил мешавад. Магар барои зане, ки синааш монанди синаи мард аст. Пас барои у амали ҷарроҳӣ барои бузург кардани сина ҷоиз аст. Зеро ин амали ҷарроҳӣ барои дур кардани айб аст.” 

ҲУКМИ ДАНДОНҲОИ ТИЛЛОИ

Дандонҳои тиллои барои зан ба қасди зинат ҷоиз аст. Зеро Паёмбар алайҳиссалом мегуянд:”Тилло ва ҳарир барои занҳои уммати ман ҳалол аст.” Ривояти Абудовуд.

ҲУКМИ САФЕД КАРДАНИ ДАНДОН

Сафед кардани дандон ҷоиз, балки амри матлуб аст. Зеро дини Ислом ба тозагиу назофат тарғиб кардааст. 

ҲУКМИ ЛАК КАРДАНИ НОХУНҲО

Лак кардани нохунҳо бо лак назди маҳорим ва занҳо ҷоиз аст. Вале агар лак мониъи расидани об ба нохун шавад пас дар ин ҳолат таҳорату ғусл  бо он дуруст намешавад. Бинобарин дар вақти таҳорат ё ғусл бояд онро аз болои нохун дур кард. 

ҲУКМИ ДАРОЗ КАРАНИ НОХУН

Дароз кардани нохун хилофи суннат аст.  Ҳикмат аз гирифтани он покизаги  аст. Дароз кардани нохунҳо сабаб мешавад, ки чирк зери нохун ҷамъ шавад ва он чирк мониъи расидани об ба зери нохун мегардад ва дар сиҳҳати таҳорату ғусл халал мерасонад.  Дар ҳадиси мурсале бо ривояти Байҳақи ва Табаронӣ омадааст, ки як марде назди Паёмбар алайҳиссалом омада аз хабари осмон пурсид. Паёмбар алайҳиссалом гуфтанд:”Оё яке аз шумо аз хабари осмон мепурсад, дар ҳоле, ки нохунҳояш мисли нохунҳои парранда аст, ки дар зераш ҷанобату чирк ҷамъ шудааст?” Бинобарин дароз кардани нохун назди ҷумҳури олимон макруҳ аст. Агар зиёда аз 40 руз бошад пас кароҳат шадидтар мешавад. Балки баъзе уламо ҳаром гуфтаанд. Дар ҳадис омадааст, ки Паёмбар алайҳиссалом барои гирифтани муйлабу нохун ва зери нофу зери бағал 40 руз вақт додаанд. Ривояти Муслим. Дар “Раддул муҳтор” омадааст:”Афзал инаст, ки инсон нохунҳояшро ва муйлаб ва муйи зери нофашро ҳар ҳафта баъди ғусл бигирад. Агар фурсат набошад ҳар 15 руз бигирад.  Ва барои гузоштани онҳо зиёда аз 40 руз узр надорад ва мустаҳиққи ваъид мегардад.”

 ҲУКМИ НОХУНҲОИ МАСНУЪИ

Гузоштани нохунҳо маснуъӣ ҷоиз нест. Зеро ин амал мухолифи суннат ва мухолифи фитрат аст.

ҲУКМИ ГИРИФТАНИ МУЙҲОИ ДАСТУ ПО

Муйҳое, ки  дар руй ва бадани инсон меруяд се қисм аст: 

1Муйе, ки шариъат аз гирифтани он наҳй кардааст. Мисли гирифтани риш барои мардон ва гирифтани абрувон барои марду зан.

2  Муё, ки шариъат ба гирифтани он амр кардааст. Мисли муйи зери ноф ва зери бағал.

3 Муйе, ки шариъат дар ҳукми он чизе нагуфтааст. Мисли муйи дасту по ва бадан. Асл дар гирифтани ин муйҳо ибоҳат аст. Бинобарин тарошидан ё дур кардани муйи дасту по ҷоиз аст. Дар “фатовои ҳиндия” (5: 358) омадааст: “Тарошидани муйи синау пушт тарки адаб аст.” Яъне тарки афзал аст. Албатта ин ҳукм барои мардон аст. Аммо барои занон агар дар дасту по муй дошта бошанд пас барои онҳо афзал дур кардани он  аст. 

ҲУКМИ СОЪАТИ ТИЛЛОИ

Гузоштани ангуштарин ё соъати тиллои  барои зан ҷоиз аст. Зеро Шариъат истифодаи тиллоро барои занон ба мақсади зинат  иҷоза додааст.

ҲУКМИ ИСТИФОДАИ САНГҲОИ ГАРОНБАҲО

Истифодаи сангҳои қиматбаҳо мисли алмос ва ғайра ба қасди зинат барои зан ҷоиз аст. Зеро дар шариъат аз истифодаи он наҳй ворид нашудааст. 

ҲУКМИ ПУШИДАНИ ЛИБОСҲОИ ТАНГ

Пушидани либоси танге, ки мавзиъҳои шаҳватнагези занро намоён мекунад ҳаром аст. Паёмбар алайҳиссалом ин занҳоро аз аҳли дузах шумор карда гуфтанд:”онҳо либосдори бараҳна ҳастанд.” Яъне дар тан либос доранд вале аз сабаби тангии либос ё тунукии он мисли бараҳна ҳастанд.  Дар ҳадиси дигар омадааст, ки Паёмбар алайҳиссалом ба усома либоси қибти (либоси мисри, ки бар тан мечаспад) ҳадя кард. Усома он либосро ба занаш пушонид. Пас Паёмбар алайҳиссалом ба Усома гуфт:”Чаро либоси қибтиро намепуши?” Усома гуфт: онро ба занам пушонидам. Паёмбар алайҳиссалом ба у гуфт”Ҳамсаратро амр кун аз зери он либосе бипушад, зеро ман метарсам, ки ҳаҷми андомҳои занатро намоён кунад.” Ривояти Аҳмад ва Ибни Абишайба. Аз ин ривоёт гирифта уламо пушидани либоси тангро барои зан ҳаром медонанд. Бинобарин либосҳои танге, ки баъзе хоҳарони исломӣ  мепушанд ҳаром аст. Барои падарону модарон воҷиб аст, ки ба либосҳои духтарони худ аҳаммият диҳанд ва нагузоранд чунин либосҳои шаҳватбарангез бипушанд. 

ҲУКМИ ПУШИДАНИ ЛОБИСИ ТУНУК

Пушидани либоси тунуке, ки ранги пуст намоён мешавад ҳаром аст. Далелаш ҳадиси дар боло гузашта мебошад.

ОГОҲӢ: Пушидани либоси тангу тунук барои зан назди номаҳрамон ва занҳо ҷоиз нест. Аммо дар назди шавҳар  зан метавонад либоси танг ё тунук пушад.

ҲУКМИ ПУШИДАНИ ШАЛВОР (БРЮК)

Шалвор  (брюк) агар кушод бошад пас пушидани он назди занон ҷоиз аст. Вале берун аз хона ҷоиз нест. Магар агар аз боли шалвор (брюк) либосе пушида бошад, ки баданашро то пояш пушонида бошад пас ҷоиз аст. Аммо агар брюк танг бошад, ки аъзои бадани занро намоён кунад пас пушидани он  назди маҳрамон ва инчунин занон ҷоиз нест. Магар дар назди шаваҳар метавонад бипушад.    

ҲУКМИ ПУШИДАНИ ЛИБОСИ АРАУСӢ

Пушидани либоси арусӣ барои зан ҷоиз аст, ба шарте, ки танг ё тунук набошад ва бадани уро мепушонида бошад. Агарчи асли ин либос аз ғайри мусалмонҳо ба мо омадааст, вале ин либос дар шаҳрҳои мусалмонҳо мунташир шудааст ва аз одоти онҳо гаштааст. Бинобарин пушидани ин либос ташаббуҳ ба кофирон намешавад. Зеро ин либос дигар шиори онҳо нест.

ҲУКМИ ПУШИДАНИ КАФШҲОИ ПОШНА БАЛАНД

Пушидани кафшҳои пошна баланд агар зиёд баланд набошад ҷоиз аст. Аммо агар зиёд баланд бошад, ки ҷалб кунандаи назар бошад пас пушидани он ҷоиз нест. Зеро Худо занонро аз ҷунбонидани по дар ҳоли занҷир доштанаш  наҳй кардааст то назари мардонро ба худ ҷалб накунанд. 

ҲУКМИ ПУШИДАНИ ЛИБОСҲОИ СУРАТДОР

Пушидани либосҳое, ки дар он сурати одам ё ҷонварони зинда аст назди ҷумҳури олимон макруҳ мебошад. Балки назди баъзе уламо ҳаром аст. Агар шахсе бо либоси суратдор намоз гузорад намозаш саҳеҳ аст, вале гунаҳгор мешавад.  Аммо агар расми гул ё дарахт ва чизҳои бе ҷон бошад пас пушидани он ҷоиз аст.

Ҷамъ оваранда: Абдулборӣ Маҳмудҷонзода 

Дӯстон, мужда, ки моҳи Рамазон меояд

Дӯстон, мужда, ки моҳи Рамазон меояд,

Вақти омурзиши ҳар пиру ҷавон меояд.

Метавон кард нисори қадамаш ҷони азиз,

Ки зи даргоҳи Худованди ҷаҳон меояд.

Суфраи раҳматаш уфтодаву ин моҳи шариф,

Ба хабар кардани мо бехабарон меояд.

Сайқале аз маҳи нав дар кафи рӯшангари файз,

Ба ҷило додани оинаи ҷон меояд.

То кунад пок зи олоиши исён ҳамаро,

Мавҷи раҳмат зи карон то ба карон меояд.

Нест маҳ, балки ҳумоест, ки аз авҷи шараф,

Бар сари халқи ҷавон болфишон меояд.

Мекунад пушти ҷаҳоне сабук аз бори гуноҳ,

Гарчи бар нафси шикамхора гарон меояд.

То ба шаб абри карам файзу ато меборад,

То саҳар тири дуъоҳо ба нишон меояд.

Гул бичин з-ин чамани файз, ки даҳ рӯзи дигар,

Гулшани умри туро фасли хазон меояд.

Бирабо гӯи саъодот аз ин майдон зуд,

Ки аҷал сӯи ту хуш гарм-инон меояд.

Амали хеш ту имрӯз, накӯ кун, Воъиз,

Ки баду неки ту фардо ба миён меояд.

Воъизи Қазвинӣ, Девони ашъор, ғазали 362

Дари тавба боз аст дар моҳи Рамазон

Шайх Наҷмиддини Шозлӣ мегӯяд, ки бо ин фазилатҳое, ки Рамазон дорад, бар мо лозим аст то ба шеваи зерин ба истиқболи он биравем:
1. Пеш аз ҳама ҳамду сипоси бепоён ба Худованд бигӯем, ки чунин моҳи пурфазилатро дар мо арзонӣ доштааст.
2. Бо тазаррӯъ ва зорӣ бо касрат дуо кунем ва аз Худованд бихоҳем, ки дар ин моҳ ба мо тавфиқи рӯзадорӣ ва ибодатро ба таври шоиста бидиҳад ва моро ба тоаташ қоим гардонад, то ба ӯ дар ҳоле рӯ ба рӯ шавем, ки аз мо розӣ бошад.
3. Бо дили пок ва тавба аз гуноҳон Рамазонро истиқбол гирем. Дилро аз ҳасад, кина ва дигар амрози ботинӣ шустушӯ кунем. Зеро маъсият (гуноҳ) сабаб мегардад то инсон арзиши худро назди парвардигор аз даст бидиҳад ва дар дунёву охират ба дбахт шуда гирифтори азоб гардад. Илова бар ин, маъсият яке аз бузургтарин сабабҳои фасод дар замин ва сукути умматҳову заволи тамаддунҳо маҳсуб меёбад.
То ҳангоми ҷон ба лаб омадан дари тавба боз аст. Дар ин хусус Расули Худо (салаллоҳу алайҳи вассалам) чунин мефармоянд: «Касе, ки пеш ба хир – хир афтодани нафсаш ( ба ҳангоми марг) тавба намояд, Худованд тавбаи ӯро мепазирад». Дар ҷои дигар фармудаанд: «Касе, ки пеш аз тулӯи офтоб аз ҷониби ғарб тавба кунад, Худованд тавбаи ӯро мепазирад».
Касе аз гуноҳе тавба кунад, дигар онро такрор нанамояд, мисли кас ест, ки гӯё он гуноҳро содир накардааст. Ин нуқта дар Қуръони Маҷид таъкид шудааст: «Бигӯ, эй бандагонам! Эй ононе, ки дар маъсият зиёдаравӣ кардаед! Аз лутфу марҳамати Худо маъюсу ноумед нагардед. Худованд ҳамаи гуноҳонро мебахшад, зеро ӯ бисёр бахшанда ва хеле меҳрубон аст. Ба сӯи парвардигори худ баргардед ва таслими ӯ шавед...»
Яъне, банда ҳеҷ гоҳ ноумед нашавад, ки қаблан гуноҳи зиёд содир намуда буду дигар корҳои нек карданаш фоида надорад. Миёни мардум чунин ақидаи хато ҳукмфармост, ки гуноҳҳои гузаштаи нафареро пеши рӯ оварда меистанд. Масалан, дар бораи шахси ислоҳшудае мегӯянд: «Фалонӣ, то дирӯз арақ нӯшида мегашту имрӯз намозхон шудааст»... Чӣ магар то охири умр бояд ҳамон хел арақхӯр бимонад?
Ҳазрати Муҳаммад (салаллоҳу алайҳи вассалам) мефармоянд: «Касе, ки аз гуноҳ тавба кунад, мисли касест, ки ба гуноҳе муртакиб нашудааст».
Аз ин рӯ, лаҳзаҳои иҷобати дуо ва қабули тавбаро аз даст набояд дод. Агар мо содиқона тавба кунему дар пайи он аъмоли хайрро анҷом диҳем, Худованд бадиҳои моро ба некӣ табдил медиҳад.
Дуо мекунем, ки Худованд ба мардуми мо тавфиқ диҳад, то рӯзаро он гуна, ки мавриди назари Қуръон аст, бигиранд. Рамазонро тавре ба поён расонанд, ки пок, бахшидашуда ва ризои илоҳиро дарёфта бошанд.

РӮЗА ИБОДАТ АСТ

Ҳазрати Абуҳурайра (р) ривоят мекунад, ки Расули Акрам (саллаллоху алайхи вассалам) чунин гуфтанд: “Ҳақ Таъоло мефармояд, ки тамоми аъмоли одамизод барои худаш аст, ба ҷуз рӯза, ки он фақат барои ман аст”. (Имом Бухорӣ).
Рӯза хосияти мумтозе дорад, ки дар бақияи ибодатҳо нест. Ва он хосият ин аст, ки аз назари зоҳир касе ба ҷуз Худо намедонад, ки банда рӯзадор аст, ё не. Мумкин аст, ки шахсе зоҳиран худро назди дигарон рӯзадор гираду дар пинҳонӣ хӯрад. Касе рӯзаро мукаммал анҷом медихад, ки ишқ ба Худо ё хавф аз Худо дошта бошад. Яъне, рӯза як навъ имтиҳони виҷдон ва ирода аст. Бо гирифтани рӯза иродаи банда мустаҳкам мешавад. Масалан, дар наздаш навъҳои гуногуни хӯрокию нӯшокӣ ҳаст. Нафаре нест, ки ӯро бипояд, аммо рӯзадор дар дил яқин ҳосил мекунад, ки Худованд вайро дида истодааст.
Дар як ҳадиси қудсӣ омадааст, ки Худои Таъоло мефармояд: “Ас савму лӣ ва ано аҷзӣ биҳи”. Яъне, рӯза барои ман аст ва мукофоти ӯро низ ман медиҳам.
Сайф Зафари Бухорӣ овардааст, ки Худои Таъолоро фариштаест, ки ба адади ситораҳои осмон чашмҳо дорад. Он фариштаро фармон бошад, он чӣ аз ибтидои олам то интиҳои олам офаридам, шумор кун! Дар замон он фаришта шумор мекунад. Фармон мешавад, ки “савоби рӯзадорони моҳи Рамазонро низ ҳисоб кун!” Чандҳазор сол он фаришта шумор мекунад наметавонад, ки ҳатто савоби якрӯзаро ҳам ҳисоб кунад. Он гоҳ фаришта мегӯяд: -Илоҳо, савоби рӯзадоронро ба карами худ изофат кардаӣ. Ман натавонам, ки онро дар шумор орам.
Бубинед, ки дар сурати пок рӯза гирифтан банда чӣ қадар соҳиби савоби бешумор мегардад. Ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) фармудаанд: “Ҳақ Таъоло ба ин сабаб рӯзаро марбут ба худ гуфтааст, ки банда ҳама чизро ба хотири Ӯ тарк мекунад”.
Дар охир дуо мекунем, ки ин моҳ моҳи поксозии ахлоқи ҳамаи мо гардида, Худованд тавфиқамон диҳад, то аз рафтори ношоиста, гуфтори нораво ва пиндори хато худдорӣ кунем! 

Фазилатҳои моҳи шарифи Рамазон

1 Моҳи нузули Қуръон
Оғози ҳафтаи оянда ба рӯзи аввали моҳи шарифи Рамазон рост меояд. Рамазон моҳест пур аз фазилат ва Худованд онро хоси умматони Муҳаммад салаллоҳу алайҳи васаллам гардонидааст. Аз ин рӯ дар арафаи фарорасии ин моҳи муборак чанде аз фазилатҳои онро ёдовар мешавем.
Худованд дар сураи «Бақара» фармудааст: «Моҳи Рамазон моҳест, ки нозил карда шудааст дар он Қуръони Карим».
Тибқи ривоят на танҳо Қуръон, балки аксар саҳфаву кутуби осмонии дигар низ дар моҳи Рамазон нозил шудаанд. Чунончи, саҳифаҳои ҳазрати Иброҳим алайҳиссалом дар шаби аввали Рамазон ва «Таврот» ба ҳазрати Мӯсо (а) дар шашуми моҳи Рамазон нозил шудааст. Фосила байни нозилшавии саҳифаҳои Иброҳим (а) ва «Таврот»- и Мӯсо (а) 700 сол буд.
«Забур)- и Довуд (а) дар шаби 19 Рамазон нозил шудааст. Фосила миёни «Таврот»- у «Забур» 500 сол буд.
«Инҷил»- и Исо (а) дар шаби 12 ё 13 Рамазон нозил шудааст. Фосила байни нозилшавии «Забур» ва «Инҷил» 1100 сол буд.
Тавре дар сураи «Қадр» омадааст, Худованд Қуръонро дар Лайлатулқадр нозил кардааст. Аз ин рӯ тиловати Қуръон дар моҳи шарифи Рамазон савоби бештар дорад. Дар «Явоқитул аъмол»- и Мавлоно Аҷмершоҳи Нахшбандӣ омадааст, ки ҳазрати Ҷабриил (а) ҳар сол тамоми Қуръони шарифро бар ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) дар ҳамин моҳ тиловат мекард. Дар баъзе ривоёт омадааст, ки Расули Худо (саллаллоху алайхи вассалам) тиловат мекарданду Ҷабриил (а) истимоъ менамуд.
Уламо ба ин ривоёт такя намуда, хатми Қуръонро дар Рамазон мустаҳаб шумурдаанд.

2. Дарвозаи махсуси Ҷаннат барои рӯзадорон
Ҳазрати Саҳл ибни Саъд разияллоҳу анҳу нақл мекунад, ки Расули Акрам (саллаллоху алайхи вассалам) фармудаанд: «Ҷаннат ҳашт дарвоза дорад, ки яке аз онро Райён мегӯянд. Аз ин дарвоза танҳо рӯзадорон дохил мешаванд».
Нақл аст, ки оташпарасте писари худро бинобар дар моҳи Шарифи Рамазон дар ҳузури мусулмонон таом хӯрданаш танбеҳ карда гуфт: «Чаро эҳтироми моҳи Рамазони мусулмононро намекунӣ?».
Ҳамон ҳафта он оташпараст вафот кард. Олиме хоб дид, ки он оташпараст дар ҷаннат сайр карда истодааст. Олим пурсид.
-Оё ту маҷусӣ (оташпараст) набудӣ?
Ӯ гуфт:
- Бале, қаблан оташпараст будам, аммо вақте маргам наздик омад, Худои таъоло ба хотири эҳтироми Рамазон маро тавфиқ дод, ки ба имон мушарраф шавам. («Нузҳатул маҷолис»)

3. Савоби ибодат дар Рамазон афзун мешавад
Ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) мефармоянд, касе, ки дар моҳи Рамазон намози фарзро адо кунад, савоби он баробари 70 намози ғайри Рамазон аст. Рамазон моҳи сабр асту савоби сабр ҷаннат аст.
Дар ҳадиси дигаре ба ривояти Ибни Умар (р) омадааст: Ҷаннат аз ибтидои сол то ба интиҳои сол барои Рамазон зиннат дода мешавад. Вақте рӯзи авали Рамазон фаро мерасад, аз зери Арши илоҳӣ насими хуше вазида, баргҳои дарахтони чаннатро ба ҳаракат медарорад. Ҳурони биҳиштӣ мегӯянд: «Парвардигоро, бандагон ( и солиҳат)-ро ҳамсарони мо бигардон ва ба лаззати сӯҳбати онон чашмони моро серу сард намо ва ба лаззати сӯҳбати мо чашмони онҳоро серу сард бинмо». 

Моҳи Рамазон ва даҳаи Мағфират

Бисмиллоҳир раҳмонир раҳим

Алҳамду лиллоҳи раббил ъоламин. Аллоҳумма лакал ҳамду камо янбағи лиҷалоли ваҷҳика ва ъазими султоник. Аллоҳумма салли ва саллим ъало Муҳаммадин ъабдика ва набийика ва расулика ва ъало олиҳи ва саҳбиҳи аҷмаъин ва ман табиъаҳум би иҳсонин ило явмиддин.

Аммо баъд...

Ассалому алайкум бародарон ва хоҳарони имонӣ ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ

Моҳи мубораки Рамазон  иборат аз се бахши муҳим аст.

1. Бахши аввали моҳи Рамазон даҳ рӯз идома дорад ва он даҳаи раҳмат аст. Раҳмати илоҳӣ дарин даҳ рӯз ниҳоят арзон ба даст меояд. Агар касе онро дар ин арзонияш ба даст наёвард, пас танҳо бояд аз худ бинолад. Вақте раҳмати Аллоҳро аз даст дод, дигар чиро мунтазир аст, ғайри раҳмат, ғазаб аст, ғайри раҳмат қаҳр аст, Худованд моро аз ғазабу қаҳраш паноҳ диҳад.
2. Бахши дуввуми он низ даҳ рӯз идома хоҳад кард ва он даҳаи мағфират аст. Инсон дар ин ҳаёт бисёр кутоҳиҳо ва хатогиҳо мекунад. Вале аз баъзеи онҳо талаби мағфират мекунад ва аз баъзеи дигар шояд фаромуш намояд. Ва агар гуноҳи банда ба охират рафт ва дар баробараш талаби мағфират ва тавба набошад, ҳолати хело даҳшатнок хоҳад буд. Барои ҳамин дар ин даҳа мағфирати Аллоҳ таъоло хело арзон ба даст меояд. Ва метавонад инсон ба осонӣ ба мағфирати Ӯ таъоло ноил гардад. Вале вақте ин ҳолати осонро аз даст медиҳад, ӯ дигар дар кадом вақт метавонад онро ба даст орад? Ӯ хатареро, ки барои худ дар ин дунё омода карда буд, пушташ нагашт, то онро аз сари худ рафъ намояд. Пас аз кӣ бояд гила намояд? Танҳо аз худаш. Аз ин ҷиҳат ин фурсатро инсони оқил аз даст намедиҳад ва барои расидан ба мағфирати Аллоҳ таъоло ҳар лаҳза ва ҳар нафаси худро дар ин даҳа ғанимат мешуморад ва аз ин даҳа мағфиратшуда худро мебарорад, ба изни Аллоҳ таъоло.
3. Бахши саввуми он низ даҳ рӯз ё нӯҳ рӯз идома хоҳад кард ва он даҳаи озодӣ аст, озодӣ аз дӯзах, озодти аз оташи дӯзах. Бале, ин маконе аст, ки бояд инсон дар он ҷазои амали кардаашро бубинад. Инсонҳо дар ин ҷой ду гурӯҳи асосӣ мебошанд. Яке мусалмонҳо ва дигаре кофирон. Кофирон мавриди баҳси мо инҷо нестанд, зеро ибодат танҳо аз мусалмонҳо талаб карда мешавад. Ва бошиши кофир дар дӯзах, бо ин ибодатҳо кам намегардад. Вале муъмину мусалмон мавриди баҳси мо инҷо қарор мегирад, ки ӯ бояд ба биҳишт равад, вале ба сабаби гуноҳони дар дунё анҷом додааш наметавонад ба он ҷои пок Биҳишт бо ин олӯдагӣ равад. Лозим меояд, аз ончӣ худро дар ин дунё олӯда карда, аз маъсияту нофармониҳо, аз анҷом додани корҳое, ки Худованд онҳоро ҳаром гардонида, танҳо аз тариқи сухтан дар оташи дӯзах аст, Худованд ҳамаи мо ва шуморо аз он оташ паноҳ диҳад. Инсон дар ин дунё Худоро итоат накард, намоз нагузорид, рӯза надошт, закот надод, ҳаҷ нарафт, дар ҳоле, ки ҳамаи шароити ин ибодатҳои мазкурро Худованд барояш дода буд, вале он ҳама шароите, ки барои ибодати Худаш дода буд, онро инсон барои итоат аз нафсаш сарф намуд. Дар баробари ин ришва гирифт, пора хурд, дуздӣ кард, фиреб дод, ғайбат намуд, хабаркашӣ кард, тӯҳмат зад, дурӯғ гуфт, зулм кард ва амсоли инҳо. Инҳо ҳамааш гуноҳ мебошанд. Худованд барои ин корҳо инсонро ҷазо муқаррар намудааст. Касоне, ки ин гуноҳонро сари инсонҳо менависанд, онҳо хато намекунанд, зиёда наменависанд, онҳоро харида намешавад, навиштаи онҳо кур карда намешавад, онҳо фариштагони вазифадор ба ин кор мебошанд. Вале Худованд то расидан ба он макони ҳисобу китоб дар ин дунё роҳҳоеро пешниҳод менамояд, ки агар инсон содиқона худро ислоҳ намояд ва талаби мағфират намояд Аллоҳ таъоло барои ӯ ин фурсатро низ медиҳад. Беҳтарин фурсат, барои харидани гуноҳоне, ки дар баробари Худованд анҷом гирифтаанд, яъне ба ҳуқуқи Худованд алоқаманд мебошанд, на ба ҳуқуқи бандагон, ин рамазон аст ва ин даҳаи ахири аз ин моҳи муборак аст, ки мағфират ба осонӣ ва бо нархи арзон дода мешавад.

Аз ин ҷиҳат аст, ки Расулуллоҳ саллаллоҳу ъалайҳи ва  саллам фармудаанд: "Касе рамазонро аз рӯи имон ва аз ҷиҳати мунтазирии подоши он аз ҷониби Худованд бидорад, гуноҳоне ки пеш анҷом додааст мағфират карда мешавад".

 Ва дар ҳидиси дигар омадааст, ки гуфт: "Моҳи рамазон барои шумо омад ва дар он шабе аст, ки беҳтар аз ҳазор моҳ аст, касе аз он маҳрум монд, аз ҳама хайрҳо маҳрум мондааст, аз он танҳо касе маҳрум мемонад, ки инсони маҳрум бошад".

Худованд барои касе, ки онро дар ин моҳ итоат мекунад ҷои махсусе барои абад дар биҳишт омода мекунад, аммо ин нафсе, ки барои ӯ шуда Аллоҳ таъолоро ибодат накард, барои ин банда чӣ медиҳад, чӣ ваъдааш додааст?

            Дар умри инсон ин фурсатҳо доим нестанд ва умри инсон ҳам чунон дарозе нест, ки агар ин фурсат аз даст рафт фурсатҳои дигарро аз даст намедиҳад. Мақсад аз ин фурсатҳо ин гуна вақтҳои бобаракат ва ҷойҳои муборак мебошад. Уламо ин вақтҳоро ба насимҳо ташбеҳ кардаанд. Ва ташвиқ намудаанд, ки аз ин насимҳо бештар баҳрабардорӣ намоянд. Амал дар ин моҳ подошаш дучанд мегардад. Яъне як коре, ки дар ин моҳ анҷом мегирад, аҷру подоши он чандин маротиба аз амале, ки дар ғайри рамазон анҷом мегирад, мебошад. Пас ин насимҳоро набояд аз даст дод ва ҳамеша итоат ва подоши Аллоҳ таъолоро ва муҳаббати Ӯро дар ин ибодат карданҳо дар назар бояд овард.

            Аллоҳ таъоло мехоҳад бандагонаш тақводор бошанд. Китоби мубинаш Қуръони карим раҳнамо танҳо барои тақводорон аст. Ғайри онҳо касе аз ин китоб раҳнамоӣ пайдо карда наметавонад. Ва барои тақводор шудан, Худованди мутаъол роҳҳоро нишон додааст, ки он аз тариқи имон ва амали солеҳ ба вуҷуд меояд. Амали солеҳ иборат аст аз ибодатҳо ва муомалот миёни банда ва Худо ва миёни банда ва дигар бандагони Худо. Беҳтарин амалҳои солеҳ ибодатҳо ба шумор мераванд, аз намоз, рӯза, закот, ҳаҷ ва амслои инҳо. Бо анҷоми ин ибодатҳо инсон тақводор мешавад, агар холис барои Аллоҳ таъоло онҳоро анҷом диҳад. Бубинед, ки рӯза на ҳама рӯзҳост ва на ҳама моҳҳост,  балки дар як сол танҳо як моҳ аст. Пас онро бояд ғанимат шумурд, ки шояд охирон рамазон дар ҳаёти инсон бошад.

Паш эй бародар ва хоҳари азиз аз ин хайрот ва аз ин насимҳо худро маҳрум насоз ва моро низ аз  дуои хайр фаромуш макун. Худро кушиш намо аз ҷумлаи тақводорон аз ин моҳи муборак бибарорӣ. Муваффақият дар ин моҳи муборак барои ҳамаи мо ва шумо.

Моҳи иҷобати дуоҳо

Рамазон моҳи иҷобати дуоҳост. Тавре Расулуллоҳ (салаллоҳу алайҳи вассалам) мефармоянд: «Бегумон барои рӯзадор ҳангоми ифтор як дуояш ҳатман иҷобат мегардад». Ҳар гоҳ мӯъмини содиқ ба маънои ҳақиқӣ рӯза гирад, нафсаш ба ӯ ром шуда, қалбаш дар пешгоҳи Худованд фурӯтан (мутавозеъ) мегардад, хоҳишоту ҳавои нафси ӯ идорашаванда гашта, ӯ ба Худованд наздик мешавад. Аз он рӯ дуояш мустаҷоб хоҳад шуд». Рӯза як давраи имтиҳони маънавӣ ва шигифтангез аст, ки дар он инсон аз майлу ҳавои нафсонӣ пок шуда, барои таҳаммул намудани сахтиҳо ва анҷом додани рисолатҳои муҳим аз қабили даъват, иршод, кушодадастӣ, фидокорӣ ва ғайра омада мешавад. Рӯза доштан ҳисси утуфат (меҳрубонӣ), раҳмат ва шафқат намудан бар мискинонро дар вуҷуди инсон густариш медиҳад ва эҳсоси ҳамбастагиро, ки ҳалқаи иртиботии мусулмонон бо якдигар аст, дар замири ӯ бедор мегардонад ва ҷомеа дар чунин фазое аз муфсидӣ, садамаҳо ва осебҳои фаровоне эмин мемонад. Ҳангоме ки рӯзадор таъми талхи гуруснагиро мечашад, нисбат ба масъулияташ дар муқобили фақиру мӯҳтоҷон пай мебарад. Ӯ ҳис мекунад, ки як моҳ гуруснаву ташна будан чӣ қадар мушкил будааст. Пас касоне ки муддати зиёд азоби гуруснагӣ мекашанд, дар чӣ вазъияте хоҳанд буд? Бо чунин андешаҳо шайтони бухл ( ҳисси хасисӣ) дар вуҷуди ӯ заиф мешавад ва дар муқобили он ангезаи некӣ ва саховат дар ботинаш қувват мегирад. Рӯзе ҳазрати Оишаи Сиддиқа (р) дар ҳоле, ки рӯзадор буд, 180 000 дирҳам дарёфт карда ва бе ягон таъхир онҳоро байни фақирон тақсим намуда худаш бо як бурда нон ифтор кард. Ходимаш гуфт: «Беҳтар мешуд, ки як дирҳам мемондед, то ба он гӯшт мехаридем». Оишаи Сиддиқа (р) гуфт: «Агар ба хотирам мерасондӣ, ҳатман ин корро мекардам». Баъзе бузургони дин гуфтаанд, ки рӯзи ба он хотир машрӯъ шудааст, то сарватманд таъин гуруснагиро бичашад ва гуруснагонро аз ёд набарад. Ба ин тартиб табақаи фуқарову мустамандон аз ҳимоятҳои молии сарватмандон баҳраманд мегарданд ва қадаме дар ҷиҳати беҳбудии вазъи ҷомеа, ки хеле арзишманд аст, бардошта мешавад.

Поймол кардани ҳуқуқи инсон

Амри ҳуқумат болотар аз амри Аллоҳ будаст...

Маълум аст, ки аксари аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистонро мусалмонҳо ташкил медиҳанд.Вақтҳои охир масъалаи поймол кардани ҳуқуқи хоҳарони исломи нисаби пушиш исломи сатру ҳиҷоб бисёр ба чашм мерасад.
Имрӯз соати 8 сӯбҳ дар толори Донишгоҳи Милли Тоҷикистон,ки яке аз донишгоҳҳои бонуфузи мамлакат мебошад ва садҳо нафар ҷавонон ин даргоҳро хатм мекунанад супоридани дипломҳои”Сурх” ба донишҷӯйон баргузор гардид.Банда ҳам барои табрики хоҳарзодаам,ки имсол ҳамин донишгоҳ факултаи шарқшиноси ҷузъи арабиро ба итмом расонид бо диплои сурх барои табрикоаташ рафтам вале дар даромадгоҳи донишгоҳ муҳофизон маро нагузоштанд,ки вориди толори маҷлисгоҳ шавам.
Гуфтанд,ки шуморо мумкин нест апа гузаштанд.Пурсидам ба чи хотир: гуфтанд,ки шумо сатр доред. Ба шунидани ин суханон рости бисёр дар хиҷолат мондаму дар ғазаб шудам ва нигоҳ накарда ба сухани муҳофиз вориди бино шудам. Баъди дохил бино шуданам мисле,ки ман ягон ҷинояткор бошад дарҳол 4 нафар, сармуҳофиз Расулов ва 3 нафар устодон,ки танҳо номи яке аз онҳоро фаҳмидам Абдуллоев маро иҳота карданду гуфтанд,ки апа шумо инҷоро тарк кунед,ки аз ҳуқумат меҳмонҳо ҳастанд шумо бо ин сатр дароед моро гап мерасад. Оё дар ягонҷои сарқонуни Ҷумҳури Тоҷикистон омадааст,ки бо сатр дар ягон мақомот занҳо роҳ дода нашаванд!!
Соли 2007 Вазорати маорифи Тоҷикистон дастур нашр кард, ки тибқи он пӯшидани ҳиҷоб дар таълимгоҳҳо манъ аст.Лекин куҷост он қонуне,ки волидайн ҳам бе сатр дар толорҳои донишгоҳо ворид шаванд!!
Ҳиҷоб фаризаи илоҳист ва риояи он барои ҳамаи занону духтарони мусалмон, ки ба балоғат расидаанд, ҳатмӣ ва воҷиб аст, Ислом миёни арабу аҷам фарқе қоил нест ҳама мо мусалмонем ва бояд,ки фарзияи илоҳиро ба ҷо орем на ин,ки аз тарси ҳукуматдорон сатру ҳиҷоби худро гиртфа баъдан вориди ин донишгоҳое,ки худро таълимдиҳандаи ҷавонон мепиндоранд ворид шавем.
«Эй Паёмбар! Бигу ба занони худ ва духтарони худ ва занхои муъминон, ки хешро аз сар то по бипушонанд. Ин кор барои онаст, ки ба иффат ва иззат шинохта шаванд. То аз таарруз(зуровари бар онхо) ва азияти хавасронон озор накашанд ва ин хиҷоб барои онхо бехтар аст. Ва Худованд омурзандаву мехрубон аст.» (Сураи «Ахзоб» ояти59
Бояд аз вазир то фақир ва ҳама Сарқонунро эҳтиром намуда ҳуқуки инсонҳоро поймол накунем.Вале чи илоҷ,ки об аз боло лой аст. Тоҷикистон давлати озод ва ҳуқуқбунёду демократист, бояд ҳич кас ба чи гуна либос пӯшидани шаҳрвандон кордор набошад, агар касе ба сатри мо бонувон кор мегирад бояд дигаронро низ барои мини юбка пӯшиашон ва пешу пушташ намудор будан ҷанг кунанд, аз донишгоҳ биронад ва ё мисле,ки маро имрӯз аз толори донишгоҳи милли Тоҷикистон барои сатр ронданд ронд кунанд ё ин урёнии онҳо маъқул асту пӯшиши исломии як хоҳари мусалмонатон шуморо нороҳат месозад. Ин ҳақро ба шумо кӣ додааст, ки Сарқонунро бишканед! Ҳуқуқи инсонро поймол мекунед!
Ҳукуматдорони мо имрӯзҳо дар минбарҳои баланд даъвои мусалмони доранд.Пас масъулини мӯҳтарам бигӯед, ки оё равост, мо бонувон пайравони Имоми Аъзам,ки фарзанди марди тоҷик буд ва имрӯз бештар аз 200 миллион мусалмони ҷаҳон ӯро пайравӣ доранд, бо тани нимурёну бо мини юбка бошем. Ақаллан мо пайравони содиқи Абӯҳанифаро ва ҳам касоне аз бонувони тоҷикро, ки мехоҳанд иҷоза бидиҳед то бо он либосе, ки чароғи уммат- Имоми Аъзам пӯшидани онро фарз гуфтаанд ва модару ҳамсару духтару хоҳари эшон онро ба бар доштанд, онро ба бар дошта бошем.
Баъди аз толор баромадан бо кумаки бародарам Иброҳим ба редакцияи рӯзномаи “Озодагон” зан задам ,ки омада аз наздик ҳамон лаҳза воқеъаро бубинанд вале ҳайҳот,ки ба ҳар ду рақамҳои 987 51 57 70; 935 81 04 61 хизмат расонида намешуд.Аз ин рӯй ин воқеъаро инҷо рӯйи кор овардам то ки хонандагон хонанду қазоват кунад ки бо ин муносибат мо то ба куҷо мерасида бошем.
Дар ин рӯзҳои моҳи шарифи Рамазон аз Худованд бузург хоҳони онам,ки ин гумроҳонро ба роҳи рост ҳидоят кунад.Ин ҳодисае,ки имрӯз ба сари ман омад ва ман аз алам бо оби дида аз ин даргоҳ рафтам илоҳо дигар ҳеҷ хоҳари мусалмон набинад. Воқеъан имрӯз худро дар назди ин мардоне,ки маро ронданад ва гашта гуфтанд,ки мо мусалмонем вале супориши болоро иҷро мекунем ба мусалмони бисёри мардони ватан шубҳа дорам,ки дар ин ҳол ба дифоъи хоҳар мусалмони худ даст дароз накарданд. Ба онҳо аз амри фармони Аллоҳ амру фармони ҳуқумат болотар будааст.
Парвардигоро сафи занҳои худотарсу бо тақою ғайрро дар ҷомеаи имрўза зиёд гарданд. Чунки маҳз зан-модар ҳасту ҳаёт идома ёфта истодааст. Зан сарчашмаи ҳаёт мост ва аз Худованд дар талаби онем, ки оби ин сарчашма доимо софу буғубор бошад ва мардон низ кумак расон дар ин ҷода бошанд ба бонувон .

Рӯза гиред, тандуруст мешавед

Тавре мебинем, рӯзаи моҳи Рамазон барои мӯъминон ибодати бузургест. Рӯза доштан инчунин дорои манфиатҳои зиёде мебошад, ки чанде аз онҳоро ёдрас мекунем.
Ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) дар як ҳадиси муборакашон фармудаанд: “Суму тасиҳҳу!” (Рӯза гиред, тандуруст мешавед!) Дурустии ин ҳадисро олимони гузаштаву муосири тиб дар амал дидаанд. Имрӯзҳо бисёр табибони маъруф беморони гирифтори касалиҳои меъда, атеросклероз, буғумдард ва фишори баланди хунро ба воситаи рӯзадорӣ табобат мекунанд. Таҷрибаҳо нишон доданд, ки манфиати рӯза дар ин бобат хеле назаррас аст.
Дуюм, ин ки рӯза манфиати равонӣ дорад. Яъне, дар ин моҳи муборак рӯҳи инсон ба нафси ҳайвонӣ ғолиб меояд. Зеро рӯзадор ба хотири ризои Худованд хоҳишоти нафсониро зери по карда, бо вуҷуди будани имконот рӯзи дароз худро аз хӯрдану нӯшидан ва алоқаи ҷинсӣ нигоҳ медорад. Яъне, рӯзадор рӯҳи худро бар нафс ғолиб месозад. Дар рӯза инсон бо хоҳиши нафс нею бо фармони ақл кор мекунад. Аз ин хотир, рӯзаро шифои рӯҳ мегӯянд.
Сеюм, рӯза манфиати ахлоқӣ дорад. Дар моҳи Рамазон на танҳо шикам, балки тамоми бадан бояд рӯза бигирад. Чунончӣ, рӯзадор дурӯғ, ғайбат, тӯҳмат, суханони фаҳшу лаънат ва дашномро бояд ба забон наорад. Бо атрофиён мулоим рафтор намуда, дилозорӣ накунад, ки савоби рӯзааш кам мешавад. Чунончӣ гуфтаанд:
Ҳар кас, ки дар ин моҳ дилозорӣ кунад,
На рӯи Биҳишт бинад, не бӯи Биҳишт.
Бинобар ин, Рамазонро моҳи поксозии ахлоқ мегӯянд. Зеро инсон дар ин моҳ имтиҳони сабру матонат ва худдорӣ аз гуноҳонро мегузарад. Хушо ба ҳоли касоне, ки дар ин имтиҳон комёб мешаванд!
Чаҳорум, рӯза манфиати иҷтимоӣ дорад. Инсон ҳангоми рӯзадорӣ аз азоби гуруснагию ташнагӣ огоҳ мешавад ва аз ҳоли касоне, ки ба нони шаб ва ғизои рӯз (қути лоямут) мӯҳтоҷанд, бохабар мегардад. Ҳамин тариқ, ӯ дарк мекунад, ки нодорию бечизӣ чӣ қадар сахт аст ва онҳое, ки мӯҳтоҷанд, чӣ гуна азоб мекашанд. Дар натиҷа сарватмандон ва ашхоси доро майл пайдо мекунанд, ки ба фақирон кӯмак намуда, гуруснагонро сер созанд.
Яъне, рӯза гирифтан дар дили мӯъминон ҳисси некхоҳӣ ва инсондӯстиро бедор месозад.
Панҷум, рӯза барои даст кашидан аз одатҳои бад (ба монанди сигору нос кашидан, қиморбозӣ, майпарастӣ, зинокорӣ, дуздӣ, тамошои филмҳои фаҳшу зӯроварӣ...) кӯмак мерасонад.
Яъне, рӯза иродаро мустаҳкам месозад. Бисёриҳоро медонем, ки маҳз бо баракати моҳи мубораки Рамазон аз сигору носкашӣ халос гаштаанд.
Шашум, рӯза хотирнишон месозад, ки ҳама бандагон новобаста аз нажоду забон, рутбаю мансаб ва боию камбағалиашон назди Парвардигор баробаранд ва бояд амрҳои ӯро ба ҷо оранд. 

Моҳи баҳори Қуръон дар фасли тамузи тафсон

Марҳабо,моҳи “Рамазон”, ки бар меҳмонии мо дар фасли тамузи тобистон омадӣ. Дилҳои пуршўру шарар ва муъминон аз иштиёқи ту бе қарор гардида, то ки ҳангоми ибодатҳоямон мунису ҳамдами мо бошӣ. Рамазон моҳест хеле бошараф ва карим, зеро дар ин моҳ ҳасанот меафзояд ва нисбат бар дигар моҳҳои сол ибодатҳои мо аҷрҳои зиёд дорад. 

Аммо вой бар ҳоли ононе, ки қадри ин моҳро намедонанд ва танҳо ин моҳ (Рамазон) барои ин идда ашхос  ҷуз гуруснагӣ ва ташнагӣ чизи дигаре нест ва рӯза доштанашон суде нахоҳад расонд, Ғайр аз сарсониву гуруснагии бе аҷру подош, зеро моҳияти ин моҳи пурфайзу бобаракотро надонистанд.

Рӯза доштанро оғоз намудем бо нурфишонии офтоби сўзоне, ки болои сари мо нурафшонӣ мекунаду бар нафсҳои саркашу аммораи биссуъамон тамаъи лаззотро ба ёд меорад. Имсол ин моҳи муборак дар фасле меҳмони мо гашта, ки бисёре аз мо ҷавонон дар чунин мавсими гармо қудамашро дар ёд надоштем.Тавре ки аз маркази обуњавосанҷӣ маълумот медиҳанд, моҳи мубораки Рамазон то панҷ соли оянда дар мавсими гармои сол хоҳад омад. Вале барои ошиқони ин моҳ гармои он таъсири мусбат дорад, зеро шахси ошиқ ҳаргиз аз маъшуқаш ҷуз таскину оромӣ ва расидан ба висоли он чизи дигареро намебинад. Дар ин моҳи муборак бояд шахси муъмин ҳамеша ба ибодатҳо пештозу пешсаф ва дар анҷоми онҳо чунон бо шавқу иштиёқ бипардозад, ки гуё ин охирин моҳи Рамазон дар ҳаёташ аст ва ин “фурсати тиллоӣ”-ро аз даст надиҳад. Ибодати холис ва бериё дар ин моҳ имонҳоро қавӣ, қалбњоро мамлуъ аз муҳаббати Холиқ ва дидгоҳашро комилан тағйир медиҳад,ки ин ќувваи ба даст омада, дар ин моҳ то чанд моҳи ояндаро фаро мегирад ва аз файзи он баҳравар мегардад,ки ин бузургтарин комёбист бар нафси саркашу  пуртуғён.

Барои мо муъминон ҳаргиз саодати ҳақиқӣ муяссар намегардад, то он даме, ки хушҳол набошем бо он ибодатҳое,ки барои мо шаръиати поки ислом фарз гардонидааст. Ҳаргиз шаръиати поки ислом бар мо машаққатро наоварда, балки барои мо саодат ва хушҳолиро ҳадя ва эњдо намудааст.Вале гоҳе он фароизро нафсҳои саркаш бар худ машаққат ва тоқатфарсо фикр менамояд. Барои рафъи ин фикри ғалат мо ва шумо ба тозагӣ дар моҳе қарор дорем, ки бо истиқомат, пойдорӣ ва ибодатҳои холисона биизниллоҳ нафсҳои саркашу пуртуғёнамонро дар ин моҳ омода ва пуртаҳаммулу софу босубот мегардонем.Пас ин фурсатро бояд аз даст надиҳем ва онро ончунон самаранок истифода барем,ки руҳу  маънавиёти мо аз вуҷуди ин моҳи пурфайз истифода барад ва аҷри бузургеро низ аз он касб намоем.

Мутаассифона имрӯзҳо аз бархе афроди ҷомеъа мешунавем,ки "Оҳ боз Рамазон омад  он ҳам дар ин фасли гармо...." ё "эй кош ин моҳ намеомад ва моро аз роҳату айшу ишрат боз намедошт" ё "эй кош тезтар Рамазон анҷом меёфт аз пушти кору зиндагиамон мешудем" ё баъзе аз афрод Рамазонро чунон моҳи тулонӣ медонанд,ки гуйё сол бошад, мисли ин ки дар дохили мошин дар ишора вақте меистанд, гоҳе ишора каме дертар сабз мешавад, мегўянд: "Ин ишораи роҳ аз Рамазон ҳам зиёдтар моро манъ намуд." Умуман ҳар яки мову шумо чунин алфозу калимоте, ки аз гуфтану навиштани онҳо ќалби инсони муъмин ба дард меояд, шунидаем ва ниёз ба такрори онҳо нест.

Ин бузургтарин иштибоҳест,ки уммати мусалмон чунин алфози нораворо бар ин моҳи бобаракот ба кор мебаранд. Хонандаи гиромӣ Рамазон ба мо ниёз надорад, балки мо ба Рамазон ниёз дорем, то гуноҳоне, ки дар тўли сол анҷом додем бо қудуми ин моҳ он ҳамаро бо ибодатҳои холисамон аз  миён барем ва худро поксозӣ ва тасфия намоем!

Ҳатто гоҳо дар шабакаҳои телевезионӣ, шабакаҳои интернетӣ, рӯзномаҳо ё радиёҳо мешунавем, мехонем ва мебинем,ки баъзеҳо аз пеши худ фатвоҳое ё мазҳакаҳоеро мегўянд,ки аз шунидани онҳо бархе афроде,ки дониши кофии  динӣ надоранд дар ҳайрат мемонанд. Масалан мегўянд: Моҳи Рамазон агар дар фасли тобистон ояд 200 гр об нўшидан ҷойз аст ва ё рӯза ба инсон зарар дорад, ё агар натавонед рӯза доштан худро азият накунед.Ин суханонест,ки аслан дар шаръиати ислом касе онҳоро на фатво додааст ва на иҷозат, зеро инҳо ифтироотеанд дар дини поки ислом ва бояд огоҳ бошед, ки ҳаргиз дар ислом чунин иҷоза вуҷуд надорад. Магар дар ҳолатҳои муайяне,ки ҳамагон аз онҳо иттилоъ доранд. Мисли маризе,ки наметавонад рӯза дорад ё мусофире,ки сафар мекунад ва барояш машаққат аст ё пиронсоле,ки баданаш тавону тоқати гуруснагиро надорад ё занҳо дар ҳолатҳои махсус ҳайз, нифос,ширдиҳандагон, аммо на ҳама ширдиҳандагон. Вале пас аз моҳи Рамазон бояд онро қазо доранд ва ё фидяи муайяне,ки шаръ муайян кардааст онро бипардозанд.

Ҳатто бархеҳо мегўянд: Рамазон дар моҳи гармо аст ман онро намедорам ва таъхир мекунанд ба моҳҳои сард (бе узр). Ё ман дар ҷойе кор мекунам наметавонам рӯза гирам (бидуни узр). Ман нос ё сигор мекашам ва наметавонам рӯза дорам, зеро бидуни онҳо наметавонам (бидуни узр). Њамзамон мебини баъзеҳо рӯзаашро мехўрад, мепурси чаро? Мегўяд, имрӯз бо ҳамсарам ҷанг кардам дар ғазаб хўрдам ва ё як кор буд он ҳал нашуд аз ғазаб хўрдам, сабр накардам (ин ҳолотро бидуни узрҳои шаръӣ мегўянд).

Хонандаи гиромӣ агар он фазилатҳое, ки дар як рӯзи ин моҳи муборак аст донед, ҳаргиз ба чунин амал даст намезанед. Ин ҳама аз надоштани дониши кофӣ  аз ин фаризаи илоҳӣ аст. Бояд шахси мусалмон дар ин моҳ ҳамаро канор гузорад, то ин фаризаро ба таври бояду шояд ба ҷо оварад. Њамзамон аз бархеҳо мешунавем, ки чун фаҳмидаанд, ки мусофир метавонад рӯзаашро хўрад, кўшиш мекунанд ба масофаи муайяне, ки дар ҳукми мусофир дохил мегардад, сафар кунанд, то рӯзаашонро хўранд ва ин корро такрор мекунанд барои надоштани рӯза ва дар моҳҳои сард онро қазо медоранд.Умуман кўшиш бояд намоем аз ҳилаҳо дурӣ ҷўем, зеро рӯза доштан  барои Худованд аст ва ончӣ дар замири мову шумост Худованд аз он огоҳ аст.

Ҳатто дар рӯзгори гузашта чунин қисса мекунанд: муфтиҳое буданд, ки мардумро дар фасли гармо,ки моҳи Рамазон дар он мусодиф меомад, фатво медоданд,ки шумо рўзаро хўред, зеро  машѓулияту касби шумо мушкил аст, баъдан дар моҳҳои муносиб хоҳед дошт.Инҳо як ифтирое ба дину шаръиати исломи поканд аз ин қабил фатвоҳо ва ашхоси фатводеҳ дурӣ ҷўед.

Бархе аз афроде низ ҳастанд,ки моҳи Рамазонро, яъне рӯзњои онро дар хоб сипарӣ мекунанд, то аз гуруснагӣ ва ташнагӣ осеберо ҳис накунанд ва танҳо намоз мехонанд ва боз хоб мераванд. Шабњои ин моҳро назди телевезион то субҳ ба тамошои филмҳои бемаънову беманфиат мегузаронанд. Мақсад аз рӯза доштан ин сабрро омӯхтан аст на аз хўрдану ошомидан худро боз доштан.

Расули Акрам (с)  Рӯзаи моҳи мубораки Рамазонро сабр гуфтанд.

Пас моҳи Рамазон моҳи сабр ва шикебоист.Рӯза доштан дар фасли гармо ва тафсон ниёз ба сабр дорад.Агар мо дар моҳи Рамазон сабрро наомўзем, пас кай бояд онро омӯхт?Агар моҳи Рамазон барои мо донишгоҳи сабр ва тақвияти имон набошад, пас кай мехоҳем онро биомӯзем ва имонамонро таќвият намоем?

Сабрро метавонем ба чанд бахш тақсим намоем:

-Сабр бар тоъати Худованд.

-Сабр аз саркашӣ бар итоати Худованд.

-Сабр бар қазо ва қадари Худованд.

-Сабр аз  таманноҳои нафси саркаш.

Пас  рӯза доштани мо дар ин моҳи тамузи тобистон агар аз рӯйи ихлосу имони росих ба Худовандамон бошад ҳатман қуввати бузурге бар имонамон изофа менамоем,ки бароямон саодат ва хушбахтии ду дунёро ба бор хоҳад овард.

Хело таъассуф мехўрам гоҳо мебинам ашхосеро,ки дар моҳи мубораки Рамазон рӯза медоранд, вале аз машаққати гуруснагӣ,ташнагӣ,беносӣ,бесигорӣ ва амсоли ин тўли рӯз асабониянд,ҳамеша бо дод задан ва оҳанги хасмомез суҳбат мекунанд. Ин аз он шаҳодат медиҳад,ки гуё Худовандро миннат мекунанд,ки ман барои Ту рӯза доштаам!Ба чунин афрод мегўям: ин рӯзаи доштаи шумо ҷуз гуруснагӣ ва ташнагӣ  чизи дигаре нест. Шахси рӯзадор бояд ҳалим бурдбор пуртоқат бар машаққат бошад, то ҳаловати он рӯзаи доштаашро дарёбад. Вале шумо бо рӯзаи доштаатон баҷойи он ки ахлоқи хубро дар худ бияфзоед, баръакс дар худ ахлоқи бадро афзудаед! Аз чунин ахлоқ бипарҳезед, то аз баракати ин моҳи шариф шарафёбу пурфайз гардед.

Ҳаргиз шахс лаззати ибодатро нахоҳад ёфт, агар дар аснои он ибодат ба машққате рӯбарӯ нагардад. Дар рӯза гуруснагӣ ва ташнагиро дар намоз хондан, варам кардани по бемадор гаштани тан аз рост истодани зиёд дар намозҳои таровеҳу,қиёму,таҳаҷҷуд ва хатми қуръон.

Кўшиш кунед ин рамазонатон аз рамазонҳои гузаштаатон фарқ кунад.

Кўшиш кунед, кинаву ҳасад, бадбинӣ ва нафратро бо касе дар ин моҳ надошта бошед.

Кўшиш кунед фиреб додани касеро аз сар нагузаронед ва  дар дил напарваред.

Дар ин ҳолат ба осонӣ шумо ба сабр дар ин моҳ шарафёб мегардед. Вақте, ки ба сабр даст ёфтед, шумо бузургтарин гавҳареро дарёфтед, ки он калиди ҳама пирӯзиҳост ва шумо ҳаловати имонро дар доштани рӯза эҳсос хоҳед намуд.

Худованд бар мо рӯзаро фарз нагардонида,ки бар мо машаққат оварад.Ё моро ба чизе амр намояд,ки аз анҷоми он мо оҷиз бошем.Ҳаргиз барои мо бандагонаш чизеро фарз намегардонад,ки анҷоми он сабаби саодати мо набошад.

Чуноне ки дар Қуръони карим мефармояд:

" Оё он зоте, ки (махлуқотро) офарида намедонад? Ҳол он ки ӯ борикбину огоҳ аст."

( Сураи Мулк, ояти 14 )

Ва боз дар ин маврид дар китоби ҷовидона чунин мефармояд:

"Худо ҳеҷ касро ҷуз ба андозаи тоқаташ  амр намекунад. Некиҳои ҳар кас  аз они худи ӯст ва бадиҳояш аз они худиӯст. «Эй Парвардигори мо, агар фаромӯш кардаем ё хатое кардаем, моро бозхост макун! Эй Парвардигори мо, он гуна,ки бар умматҳои пеш аз мо таклифи гарон ниҳодӣ, таклифи гарон бар мо  манеҳ ва он чиро, ки тоқати он надорем, бар мо  таклиф макун! Гуноҳи мо бубахш ва моро биёмурз ва бар  мо раҳмат овар! Ту мавлои мо ҳастӣ. Пас моро бар гурӯҳи  кофирон пирӯз гардон!»

(Сураи Бақара,ояти 286)

Бузурге чунин гуфтааст: "Он машаққату ранҷе,ки дар ибодатат  кашидаӣ савобу подоши зиёде меоварад. Мақсад аз гуфтани ин сухан он нест, ки машаққат ва ранҷро бояд рӯбарӯ гардид, вале худи амалро лозим меояд,ки машаққат ва ранҷро  рӯбарӯ гардад."  Машаққатро дини мо,ки аз мо пайравонаш бардоштааст, ҳаргиз бар мо онро  ба бор намеоварад (дар худи ибодат аст манзури ин сухан).Зеро намехоҳад бар мо мушкилие дар адои он фариза бошад (яъне тарзи иҷро ва амалӣ намудани он фариза  бар банда мушкил нест) Намехоҳад бар мо машаққат ба бор оварад.

Рӯза доштан дар ин фасли гармои тобистон ибрати бузургест барои ибратгирандагон.

Рӯза доштан дар ин моҳи гармо моро  водор ба фикри ҷаҳаннам  мекунад.Худованд моро аз он наҷот диҳад.Шахси рӯзадор дар ҳолати  рӯзадориаш   дар чунин ҳавои гармову тоқатфарсо  мебинад, ки чӣ қадар гуруснагӣ,ташнагӣ ӯро фаро гирифтааст ва ҳолаш чӣ тавр шудааст. Агар дорои қалби огоҳ бошад бояд чунин фикр намояд, ки ин гармо аз ҳарорати офтобест,ки чанд миллион километр аз мо дур аст бар ӯ чи қадар таъсири манфӣ расонидааст.Пас ҷаҳаннам чӣ тавр бошад бо он гармие, ки дар он инсоният андохта мешавад.

Бояд шахси рӯзадор дар чунин рӯзҳо ҳолатҳои ҷаҳаннамро, ки он барои бероҳагон ва кофирон аст ва чӣ қадар гарм аст бияндешад ва рӯзҳои гармои ин дунёро дар он тасаввур намояд. Бояд чунин фикр кунад,ки аҳволи мардум чӣ тавр мешуда бошад дар Маҳшар ва Рӯзи Ќиёмат Дар ин ҳолат вазъият хело фарқ хоҳад кард. Инчунин яке аз суннатҳои Расули Акрам (с) аст, ки асҳоби киромашро аз ҳолатҳои рӯзи ҳашр ва ҳолатҳои гуногӯни он, Рӯзи Ќиёмат огоҳ менамуданд.

Дар ҳадисе аз Расули Акрам (с) омадааст, ки чунин мефармояд: "Шахсе як рӯз  дар роҳи Худо рӯза гирад Худованд  чеҳраи ӯро ҳафтод сол аз оташи ҷаҳаннам дур менамояд" (Ҳадиси саҳеҳ Мутафақун Алайҳ)

Яке аз хусусиёти моҳи Рамазон дар фасли гармо ё тобистон мавриди озмоиш қарор гирифтани мо ва шумост, зеро моҳи Рамазон дар ҳама чаҳор мавсими сол баҳор,тобистон ва тирамоҳу зимистон дар гардиш аст. Ин гардиш барои он аст, ки дар ин ҳама фаслҳо имони мо ва шуморо мавриди санҷиш ва озмоиш қарор бидиҳад, то хуби моро аз бадамон ҷудо намояд.

Тавре ки Худованди Субҳон дар ин маврид мефармояд:

" Худо шабу рӯзро мегардонад. Хирадмандонро дар ин ибратест."

(Сураи Нур,ояти 44)

Аҷру подоши рӯза дар фасли гармо бештар аст:

Тавре ки аз баъзе сафарҳои Расули Акрам (с)  дар сирати мутаҳҳарашон мехонем, он Њазрат (с) дар моҳи Рамазон,ки дар фасли гармо буд, бо асҳоби киромашон сафар намуданд, агарчӣ дар сафар рухсат аст барои надоштани рӯза, вале он Њазрат дар чунин гармо рӯза доштанд. Тавре ки дар саҳеҳайн дар ҳадиси Абудардоъ (р) омадааст: "Мо бо Расули Акрам (с) будем дар баъзе сафарҳое, ки хело ҳаво гарму тоқатфарсо буд. Ҳатто инки мард дасташро дар болои сараш  мегузошт аз шиддати гармо.Касе аз мо рӯза надоштем, магар Расули Акрам (с)  ва Абдуллоҳ ибни Равоҳа,ки ин дар моҳи Рамазон буд"

Ба дурустӣ,  ҳангоме, ки шахси рӯзадор  дар фасли гармо рӯза медорад ва бе ниҳоят ташна мемонад ва ин ташнагиро тоқат мекунад барои он аст, ки фармудаи Расули Акрам (с)-ро дар мадди назар дорад,ки фармудааст:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ رواه البخاري 38 ومسلم 760 "

"Шахсе рӯза дорад моҳи Рамазонро аз рӯйи имон ва эҳтисоб бахшуда мешавад он чи аз гуноҳон анҷом додааст"(Бухорӣ ва Муслим)

Дар ҳадиси дигаре омадааст, ки Расули Акрам (с) мефармояд: "Шахсе як рӯз дар роҳи Худо рӯза дорад, Худованд чеҳраашро аз оташи ҷаҳаннам ба масофаи ҳафтод сол дур менамояд.”

Тибқи ин ҳадис саҳобии ҷалилулқадр Абӯсаъиди Худрӣ (р) ҳамеша рӯзҳои гармро барои рӯза доштан ихтиёр менамуданд, то аҷри зиёдтаре касб намоянд. Њатто дар мавсими ғайри Рамазон ин амалро анҷом медоданд, дар Рамазон бошад онро ҳамеша бо ҳама ҷавонибаш риоя менамуданд.

Имом ибни Раҷаби Ҳанбалӣ (р.а.ҳ)  дар китоби “Латоифул маъориф”-аш менигорад: Гурўњи зиёде аз гузаштагони солеҳи мо рӯза медоштанд дар фасли гармои тобистоне, ки хело гарму тоқатфарсо буд.Умар ибни Хаттоб (р) ҳангоми вафоташ ба писараш Абдуллоҳ (р)  чунин  васият менамояд: Туро бар пойбандӣ бар ҳама хислатҳои имон фаро мехонам ва васият тўлонӣ аст, вале аввалин васияташ ин буд  "Рӯза доштан дар мавсими гармои тоқатфарсои тобистон. "

Аз баъзе аз асҳоби Расули Акрам (с) ривоят шудааст, ки ҳангоми вафоташон  таассуф мехўрданд: "Эй кош дар фасли тобистони гарму тоқатфарсо рӯза медоштем  ин таманноро Абдуллоҳ ибни Масъуд (р)  ва Муъоз ибни Ҷабал (р) ва зиёде аз асҳоб кардаанд.

Абўбакри  Сиддиқ (р): Ҳамеша дар фасли тобистон рӯза медоштанд ва дар фасли сармо кам рӯза медоштанд (ин рӯзаҳои нафлӣ аст, ки барои баҷо оварданаш он бузургон чунин кўшиш мекарданд).

Бисёре аз занҳои солеҳаи тобеъин ҳамеша дар рӯзҳои гарми тобистон рӯза медоштанд ва боз чунин матале ҳам миёни худ барои ин амалашон мегуфтанд: "Агар нархи чизе арзон шавад ҳама дар тавони хариди он ҳастанд" Яъне рӯзаи тобистон машаққат аст ва гуё гарон аст бар ҳама ва ҳама тавони харидории онро надоранд..

Мақоларо намехоҳам зиёд ба дарозо кашам охирин суханамро бо қиссае ва ҳадисе ба поён мерасонам.

Ҳаҷҷоҷ ибни Юсуфи Сақафӣ дар яке аз сафарҳояш,ки он миёни Макка ва Мадина буд, ба роҳ баромад ва вақти ғазои нисфирӯзӣ шуд, дар макони сояе фурӯд омад ва хост ғазояшро тановул намояд. Вақте ғазоро дар наздаш гузоштанд чашмаш ба як аъробие афтод хеле нӯронӣ буд,  ӯро даъват намуд, то бо ў ғазо хўрад. Аъробӣ ба Ҳаҷҷоҷ гуфт: қабл аз ту маро яке дигар даъватам кард ва ман даъвати ӯро пазируфтам дар ҳоле, ки Ў аз ту болотару бузургтар аст. Ҳаҷҷоҷ пурсид: кист ў? Аъробӣ гуфт: Аллоҳ Таъоло маро ба доштани рӯза даъватам кард ва ман ҳам онро иҷобат намудам ва пазируфтам. Ҳаҷҷоҷ гуфт: Дар ин моҳи гармои тафсон рӯза доштан? Аъробӣ гуфт: бале ман аз ин рӯз эътиборан рӯзҳои  гармтареро ҳам рӯза доштаам. Ҳаҷҷоҷ гуфт: Имрӯз бихўр бо ман пас фардо рӯза бигир.Аъробӣ гуфт: бошад ту барои ман замонат медиҳӣ,ки ман то фардо зинда мемонам ва намемирам? Ҳаҷҷоҷ гуфт: Ман ҳаргиз ин корро карда наметавонам. Аъробӣ гуфт: Пас чӣ тавр маро ба таъоми ночизи тезгузаре даъватам менамоӣ дар ҳоле,ки маро аз ин беҳтару хубтар дар интизор аст."

Расули Акарам (с) ба Абӯзар чунин мегўяд: "Агар  хоҳӣ сафар  кунӣ барои он сафарат  тўшаи роҳ омода мекунӣ? Абӯзар гуфт: Бале.Расули Акрам (с) гуфтанд: Пас чӣ гуна аст сафари роҳи қиёмат  оё огоҳат накунам эй Абӯзар  ба он чизҳое, ки туро нафъ мерасонанд аз барои он рӯз? Абӯзар гуфт: бале  фидои шумо бод падар ва модарам. Расули Акрам (с) фармуданд: Рӯза бигир дар рӯзи гармои сахту тоқатфарсо барои рӯзи Маҳшар. Намоз бигузор дар торикии шаб аз барои ваҳшати қабр. Ҳаҷ бикун барои бузург доштани умурат.Садақа бикун ба мискине ё сухани ҳаққе бигӯй ва аз калимаи бад сокит бош."

Бори дигар марҳабо бар моҳи Рамазон дар фасли тамузи тобистон, то ин ки бошад баҳори дилҳои мову шумо. Ба ҳамаи шумо азизонам ин моҳи мубораки пурфайзро табрик мегўям ва аз Худованди кариму корсоз таманнои онро дорам мову шуморо аз бахшудашудагони оташи ҷаҳаннам бигардонад бо баракати ин моҳи бузургу бобаракат.

Илтимоси дуъоҳои неки шумо азизон.

Муҳаммадиқболи САДРИДДИН

Моҳи Раҳмон ва мавсими имон

Шукру сипос Худовандеро, ки дар моҳи Рамазон ба фазлу раҳматаш ба бандаҳояш наздик шудаву бизоъату матоъи охиратро дар ин моҳ ба арзонӣ пешкаши бандаҳо намуда, мукофоти рузадориро озодӣ аз оташи ҷаҳаннам хонда аст.

Ва дуруду салом бар Паёмбари гиромӣ (с), ки ин меҳмони шарифро ба хушҳолӣ истиқбол намуда дар ҷустуҷӯи шаби қадраш шабҳои зиёдеро зинда дошта, қадамҳои муборакаш дар меҳроби ин моҳи муборак қоим мегашту  қалбаш дар оғуши ин меҳмони карим эътикоф менишаст .

Рамазон! – чӣ донӣ, ки чӣ моҳест, Рамазон!?

Меҳмони ин тобистон

Моҳи бо шарофат

Аёми пурбаракат

Моҳи ибодат ва зироъати охират

Моҳи тиҷорат бо Худо

Моҳи мутаҷаллӣ гаштани раҳмати Худо

Моҳи ба даст овардани ҷаннати бебаҳо

Моҳи имону тақво

Моҳи назари раҳмат бар бандагон

Моҳи кушода шудани дарҳои осмон

Моҳи сабру тоқат ва харидорӣ намудани бизоъатҳои охират

Моҳи шикастаҳолӣ, фурутанӣ ва бурдборӣ

Моҳи азму иродаи имонӣ

Моҳи анҷом додани вазоифи бандагӣ

Моҳи мушарраф гаштан ба мағфирати Худовандӣ

Моҳи машаққати муввақат баҳри роҳати абад…

Моҳи эҳсону ғуфрон ва ҳам моҳи имтинон бар неъмати Қуръон

Мадрасаи имонӣ баҳри омухтани ахлоқи Қуръонӣ

Соатҳои дарсӣ баҳри аз бар намудани фанҳои имонӣ. Дарси сабр, дарси намози шаб, дарси нигаҳ доштани забон, дарси тақвият бахшидани имон, дарси муноҷот бо Худо ва дарси ёрӣ бар мискину гадо

Рамазон моҳи Қуръон. Қуръон дар Рамазон ба осмони дунё барои инсон нозил шуда аст ва Қуръон дар чаҳон табдилу тағйир оварда, торикиҳоро ба нур, ҷаҳолатро ба илм, шақовату бадбахтиҳоро ба саъодат иваз намуда аст.

Рамазон низ моҳи тағйиру дигаргунӣ аст. Ба фаро расидани он дарҳои ҷаннат ва раҳмат боз шуда, дарҳои ҷаҳаннам баста мешавад ва шаётини саркаш дар занҷир баста мешаванд, яъне дар олам ва атрофи инсон табдилоту тағйироте ба вуқуъ мепайвандад. Пас, мебояд дар нафси инсонҳо ва дар даруни мардумон низ ба омадани ин моҳ дигаргуние пайдо гардад. Мебояд нафсҳо аз хоб ба бедорӣ, аз ғафлати Худо ба зикру ёдоварӣ, аз дурии Худо ба қурби Ӯ, аз дунёпарастӣ ба охиратҷӯйӣ, аз талхии гуноҳ ба лаззати тоъату ибодат ва аз ҳар рафтори зишту қабиҳ ба суй ҳар хулқу рафтори нек мунтақил гарданд…

Ва муҳимтарин макон барои тағйир ворид намудан ва дигаргун сохтан  дар бадани ҳар инсоне, ки беҳбуд гаштани дигар аъзо ва ҷавориҳи ӯ ба ҳолати ин узви кучаку бузург бастагӣ дорад. Ин қалби инсон аст, ки дар ин моҳ бояд аҳволу эҳсоси он аввалан дигаргун гардад ва нури тоъат ба даруни он  роҳ ёфта, торикии маъсияту ғафлатро нобуд созад ва дар роҳи расидан ба суи ҷаннат гоме бардорад.

Агар ба манзилҳои дунё ба сайри қадамҳо расида шавад ва масофаҳо ба қадамҳо тай карда шавад, пас бар манозили охират ва дар роҳи расидан ба суи ризои Худо  ба сайри дилҳо дар осмони имон расида мешавад.

Аз ин чиҳат, банда дар сайри рамазониаш ба суи Худо ва хушнудии Ӯ мебояд чанд аз ин манозилро тай кунад, ки нахустинаш; манзалаи шодиву фараҳ, сипас шукру сипос дар қиболи расидан бар ин моҳ аст.

Ӽар бандае мебояд эҳсоси шодиву хурсандӣ намояд ва забонаш ба шукри Мавлояш ҷорӣ бошад, чун Худовандаш ӯро муҳлат дода, ки ин моҳро бубинаду имсол низ дар шумораи бандагони рӯзадор бошад, зеро ин ҳолат худ яке аз нишонаҳои хайр ва аломатҳои қабул аст.

Ибни Атоуллоҳи Искандарӣ фармудааст: «Ҳамин подошу мукофоташ барои ту дар муқобили тоъатат басанда аст, ки туро аҳли тоъаташ карда аст ва ҳаргоҳ, ки забонатро барои пурсидан ҷорӣ намуда аст, яқин дошта бош, ки мехоҳад чизе бар ту ато кунад.»

Ин дар ҳолест, ки нафароне дар ин аёми муборак маҳбуси қабрашон ва асири амалашон дар олами барзах қарор доранд, ки агар дари таманнову орзу барояшон боз шавад, ба ҷуз як лаҳза ҳаёти рамазонӣ чизе дигар таманно надоранд.

Моҳе чун Рамазон, ки ҳар лаҳзааш ганҷе аз охират асту ҳар рӯзаш давлате дар зиндагии абад, мебояд ба расидану қудумаш хушҳолӣ карда шавад.

Биёед, фазилати бештари расидан бар Рамазонро дар ҳадиси Расули Худо (с) бубинем, ки то чи андоза шарофат дораду то кадомин ҳад фазлу каромат.

Имом Ибни Моҷа ва Имом Аҳмад аз Талҳа писари Абдуллоҳ ривоят намудааст: «Аз Қабилаи Қузоъа ду марде назди Расули Худо омаданду якҷо эълони Ислом намуданд ва яке аз аз ин ду мард дар роҳи ибодат кушишаш бештар буду шуғлаш ба дунё камтар ва бо вуҷуди тоъати зиёдаш ба ҷиҳод баромаду дар роҳи Худо ҷонашро нисор кард ва дусташ соле пас аз ӯ умр дида, аз дунё даргузашт. Талҳа дар хоб дид, ки назди дари ҷаннат бо ин ду мард истодаасту мунтазири иҷозаи вуруд бар дори каромат нафаре аз даруни биҳишт берун шуда, бар оне ки як сол пас аз дусташ умр дида ва тоъати нисбат ба рафиқаш камтар дораду ба шаҳодат низ мушарраф нагашта аст, иҷозаи рафтан ба ҷаннат дод. Баъди андаке, барои иҷоза додани шаҳид наздашон баргашт ва бори саввум «ҳоло вақти иҷозаи шумо фаро нарасидааст»- гуфта ба Талҳа хитоб карда рафт..

Ҳазрати Талҳа бо дигар ёрон, ки хабари хобашро шунида буданд аз ҳоли шаҳид, ки ҳам тушаи зиёд аз тоъату ибодат бурдаву ва ҳам бар шарафи шаҳодат даст ёфта, чаро дуввум шуда ба ҷаннат рафта бошад, таъаҷҷуб мекарданд.

Қиссаи хоб бар Расули Худо расиду ёронашро пурсид: «Сабаби таъаҷҷубатон дар чист?!»

Асҳоб сабабҳои ҳайраташонро гуфтанд.

Паёмбари Худо ба баёни зебо тааҷҷуби ёронашро бартараф намуда, фармуд: «Оё пас аз дусташ як сол умр ба сар набурд?!»

Гуфтанд: «Бале»

Расули акрам (с) сабаби бартарии ӯро дар дарёфтани Рамазон ва адо кардани ҳаққи Рамазон шарҳ дода, фармуд: «Инчунин ба Рамазон расиду ин моҳро дарк намуд ва дар ин яксол рӯза гирифту чунон ва чунон намозу саҷда анҷом медод. Бешак фарқ миёни мартабаи ин ду дар ҷаннат мисли масофаи осмону замин аст.»

Пас, офарин бар он кас, ки Рамазонро дарк намуда, ба тоъати Худояш мепардозаду роҳати ҷовидониро дар ҷаннати охират ба заҳмати андаке харидорӣ менамояд.

Сухани Расули Худо (с): «Ҳарки моҳи рамазонро рӯза дорад, гуноҳи гузаштааш мағфират мешавад» фурсати нахустин барои покиза сохтани номаи аъмол ва сабук сохтани бори гуноҳ аст. Баъди он фурсати дигар, ки Расули Худо (с) мегӯяд: «Ҳарки намози шабашро барпо дорад…. ва ҳарки шаби қадрро эҳё кунад…. Ду фурсати дигар низ вуҷуд дорад, ки рӯзадор аз манзили фараҳу шодӣ ба манзалаи ҳиммати олӣ дар роҳи тоъат мунтақил мешавад ва ба камтар аз ҷаннат ба чизи дигар қонеъ намегардад.

Ва аз ҳикмати Иброҳим Таймӣ ибрат омухта, дар роҳи ъамал мекушад, ки фармудааст: «Тасаввур кардам, ки дар ҷаннат қарор дораму аз меваҳои лазизаш тановул мекунам ва аз оби зулолаш менушаму ғарқи роҳат ҳастам... Сипас, худро дар ҷаҳаннам эҳсос намудам, ки аз садидаш менушаму заққумро мехурам ва занҷирҳои дар дасту гардан бастаро бардошта, дар азоб заҳмат мекашам.»

«Дар ин ҳолат будам, ки худро хитоб намуда гуфтам: «Ай Иброҳим, чӣ мехоҳӣ?» Нафсам гуфт: «Мехоҳам ба дунё баргардам, то ъамалҳои нек анҷом диҳам.»  Гуфтамаш: «Ай нафси манн, ту дар ин орзуят ҳастӣ ва фурсати наҷот дар ихтиёр дорӣ…»

Пас, чи қадар Худованд бар мо дар ин моҳ раҳмат намудаву мағфираташро арзонӣ дошта аст.

Аз ин чиҳат аст, ки ҳар кӣ ин фурсатҳоро ғанимат нашуморад ва пас аз ин нидо ва фарёдҳои такрорӣ низ аз хоби ғафлат барнахезад, лоиқу сазовор аст, ки маҳрумаш ном гузошта шаваду аз хайру баракот дар аёми дигар низ бенасиб бимонад.

Барои гунаҳкорон се дарё вуҷуд дорад, ки метавонанд олудагиҳои гуноҳро аз худ пок созанд ва ҳар кӣ ба ин се дарё пок нагардад, ба дарёи чаҳорум дарёи чаҳаннам Шуста мешавад.»- чунин гуфтааст Аллома Ибни Қайим.

Якум, дарёи Тавбаи насуҳ, яъне бозгашт ба суи Худо бидуни баргашт ба суи гуноҳ.

Дуюм, дарёи корҳои нек, ки фурубарандаи гуноҳони соҳил бошад.

Сеюм, дарёи мусибату бало, ки сабр дар муқобилаш шуяндаи гуноҳ аст.

Ӽангоме, ки ояи «Ва изо саалака ибоди…» пас аз ояи Савм ҷой дорад, манзили дигар аз манози солик манзилаи дуъо ва куфтани дари осмон аст ва рӯзадорро аз Ҳабиби Худост мужда аст, ки дуъояшро шунида мешавад.

Пас, муъминро мебояд то дар ин шабҳои башумори боқимонда дар меҳроби умеду раҷо истода, ба фазлу раҳмати Худовандаш такя намуда, аз манзили дуъо даст ба суи Худовандаш бардорад, то бошад, ки ба баландтарин комёбӣ, ки раҳоӣ аз азоби ҷаҳаннам аст, мушарраф гардад.

Худованд мефармояд: «Ҳар киро аз оташи ҷаҳаннам наҷот бахшида шавад ва дохили ҷаннат гардонида шавад, бешак ба комёбӣ расида аст. (сураи Оли имрон, 185)

Домулло Иброҳимҷони Сайиднуриддин

Ҳоҷи Мирзо Вохури бо Занҳо (амри маъруф барои хоҳарон)

Қуръони карим сар то сар панди Худост

 Тамоми масъалаҳои ҳаёт дар он дарҷ ёфтааст.Яке аз бузургтарин неъматҳои илоҳӣ барои башарият Қуръони Шариф аст. Хондану шунидан, шунавонидан, ёд гирифтану ба дигарон таълим додан, ба фармудаҳояш амал намудан, чоп кардану тақдим кардан, шарҳу тафсири он барои инсон саодати бузургест. 

-Вақте мо аз Каломуллоҳ ном мебарем, сифатҳое аз қабили Карим,Шариф, Маҷид ва ғайраро ҳамроҳ менамоем. Қуръон чанд ном дорад?

-Ба номи он ки Одам офарида,
Барояш ҳар ду олам офарида.

Иддае аз муфассирин номҳои Қуръони Маҷидро бештар аз 90 гуфтаанд. Аллома Абулмаъолӣ ибни Абдулмалик 55 номи Қуръони Каримро шумурдааст. Дарвоқеъ бисёр муфассирон сифатҳои Қуръони Шарифро аз қабили Маҷид, Ҳаким, Карим ва ғайраро ном қаламдод кардаанд.
Мавлоно Муҳаммадтақии Усмонӣ гуфтааст, ки дар ҳақиқат Қуръони Карим 5 ном дорад: Алқуръон, Алфурқон,Аз зикр, Алкитоб ва Аттанзил. Худои Таъоло Каломи худро дар 61 ҷо бо номи Қуръон номбар кардааст.
-Оятҳои Қуръони Шариф чӣ гуна ба ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) нозил мешуданд?
-Бибӣ Оишаи Сиддиқа разияллоҳу анҳо дар ҳадисе мефармоянд, ки “Ҳазрати Ҳорис ибни Ҳишом (р) аз Расули Акрам саллаллоҳу алайҳи ва салам пурсид: - Чӣ гуна ба Шумо ваҳӣ нозил мешавад?
Ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) дар ҷавоб гуфтанд:
-Гоҳе мисли садои занг меояд ва ин сурат сахттарин қисми ваҳй бар ман аст. Пас аз хатми ин силсила ҳар он чиро, ки садо гуфтааст, дар хотир дорам.Гоҳе фаришта ба шакли марде пешам меояд».
Аз ин ҳадиси «Саҳеҳ»-и Бухорӣ (р) маълум шуд, ки ваҳй ба ду равиш ба ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) нозил мешудааст:
1) овозе ба монанди садои зангӯла.
2) Ҷибриили Амин ба сурати марде назди Расулуллоҳ (саллаллоху алайхи вассалам) омада пайғоми Худоро мерасонид.
Бархе аз уламо ба ин ақидаанд, ки он садои мисли зангӯла овози фариштагон будааст. Ба гумони баъзеҳо ин садо овозе буд, ки ҳангоми пар задани фариштагон баланд мешуд. Дар «Файзул борӣ» омадааст, ки идроки дурусти ин кайфият бе мушоҳида кардан мумкин нест. Ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) барои фаҳмонидан онро ба садои занг ташбеҳ додаанд. Илми комили кайфияти он назди Худованд асту бас.
-Чаро Паёмбари Худо (саллаллоху алайхи вассалам) мисли садои занг омадани ваҳйро сахттарин гуфтаанд?
-Дар охири ҳадисе, ки дар боло гуфта гузаштем, Бибӣ Оишаи Сиддиқа (р) илова кардаанд: «Ман нозилшавии ваҳйро бар он ҳазрат (саллаллоху алайхи вассалам) дар рӯзҳои бисёр сард дидаам (Бо вуҷуди салқинии ҳаво) пас аз хатми силсилаи ваҳй арақ аз пешонии ишон сарозер мешуд».
Бибӣ Оиша (р) дар ривояти дигар мефармоянд: « Нафаси Расули Акрам (саллаллоху алайхи вассалам) ба ҳангоми нозилшавии ваҳй меистод. Чеҳраи нурониашон тағйир ёфта, мисли шохаи хурмо зард мешуд. Дандонҳои пешашон аз сармо меларзид ва арақ мисли донаҳои марворид мерехт».
Имом Аҳмад дар «Муснад» ин ҳадиси Расули Акрамро овардааст: «Вақте ки ваҳй нозил мешавад, эҳсос мекунам, ки рӯҳам гӯё кашида мешавад».
Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу гуфтаанд: «Ҳангоми нозилшавии ваҳй садое мисли садои визвизи занбӯри асал аз наздики чеҳраи нуронии Расули Худо (саллаллоху алайхи вассалам) шунида мешуд.
-Маълум аст, ки Қуръон ба шакли китоби алоҳида нозил шуда, тӯли 23 сол ба тадриҷ нозил шудааст. Оятҳои онро чӣ гуна нигоҳ медоштанд?
-Худованд дар сураи «Қиёмат», оятҳои 16,17 фармудааст: (Эй Муҳаммад), маҷунбон ба такрори Қуръон забони худро то зуд ба даст орӣ ёд кардани онро. Ҳар оина ваъда аст бар мо дар синаи ту ҷамъ кардани Қуръон ва осон кардани хондани онро».
Ҳамин тавр аз як тараф оёти қуръонӣ нозил мешуд, аз ин тараф ҳазрати Расули Акрам (саллаллоху алайхи вассалам) онро ёд мекарданд. Маҳфузтарин ганҷинаи Қуръони Карим синаи мубораки ҳазрати Муҳаммад (саллаллоху алайхи вассалам) буд. Ишон ҷиҳати эҳтиёти бештар ҳар Рамазон Қуръонро пеши Ҷибриил алайҳиссалом мегузарониданд.
Расули Худо (саллаллоху алайхи вассалам) баъди омадани ваҳӣ Қуръонро ба саҳобагон ёд медоданд. Ҳазрати Абӯбакр, Умар, Усмон, Алӣ,Талҳа, Саъд, Абдуллоҳ ибни Масъуд, Ҳузайфа, Абуҳурара, Абдуллоҳ ибни Умар, Ибни Аббос ва бисёр саҳобагони дигар ҳофизони Қуръон буданд. Яъне, беҳтарин равише, ки барои ҳифозати Қуръони Карим дар ибтидои ислом ихтиёр карда шуд, азбар кардани Қуръон буд. Расули Акрам (саллаллоху алайхи вассалам) илова ба азёдкунонӣ ба китобат (навиштан)-и Қуръон низ аҳамияти хосе медоданд. Яке аз котибони ваҳй Зайд ибни Собит (р) ном дошт.Китобат кунандагони ваҳйро 40 нафар гуфтаанд. Он замон мошинҳои чопӣ набуд. Азбаски коғаз камчин буд, оятҳои алоҳидаро дар сангҳо, пӯстҳо, шохаҳои хурмо, пӯсти дарахтон, устухонҳои ҷонварон ва ғайра менавиштанд. Табаронӣ дар «Мӯъҷам» ин ҳадиси Расули Худоро овардааст:
“Савоби тиловат бе нигоҳ кардан ба Мусҳаф (китоби Қуръон) ҳазор дараҷа ва бо нигоҳ кардан ба Мусҳаф ду ҳазор дараҷа аст» Тавре мебинем аз рӯи китоб хондани Қуръон савоби бештар доштааст. Ҳоло Қуръони Карим серхонандатарин китоб аст. Дақиқае нест, ки дар он Қуръон хонда нашавад Ҳоло аз кассетаву дискҳо низ тиловати Қуръонро мардум гӯш мекунанд. Шунидани тиловати Каломуллоҳ савоби зиёд дорад.
-Мехостем каме дар хусуси мазмуни оятҳои Қуръони Шариф маълумот диҳед?
-Тамоми мазмунҳои Қуръонро ба чаҳор қисм ҷудо кардаанд:

1) Ақоид, 2)Аҳком, 3)Қасас, 4)Амсол.

Дар Қуръон се ақида (тавҳид,рисолат, ва охират) собит карда шудааст. Тавҳид ин аст, ки инсон бояд ҳар зарраи коинотро офаридаи Худои Ягона бидонад. Танҳо Ӯро парастад ва аз Ӯ ёрӣ бихоҳад. Яқин ва боварӣ дошта бошад, ки ҳар зарраи коиноти бекарон дар қабзаи қудрати Худост. Рисолат ин аст, ки инсон бояд ҳазрати Муҳаммад ва тамоми пайғамбарони пешинро расулон (фиристодагон)-и ростини Худо бидонад.Манзур аз охират ин аст, ки инсон ба зиндагии ҷовидон пас аз марг бовар дошта бошад. Имон дошта бошад, ки дар охират инсон подоши амалҳои дунявиашро хоҳад гирифт.
Дар Қуръон аҳкоми ибодат, муомилот (тиҷорат, амонат, гувоҳӣ додан, хӯрдани гӯшти ҷонварони забҳшуда), никоҳ, талоқ, диёнат, қасам ва ғайра мавҷуданд.

Худои Таъоло барои ибрати бандагон қиссаҳои паёмбарону ақвоми гуногунро баён кардааст.
Ҳамчунин дар Қуръони Карим амсол (масалҳо) низ баён шудаанд. Чунончӣ дар сураи «Ар Раҳмон» омадааст: «Ҳал ҷазоул иҳсони иллал иҳсон» (Сазои хубӣ ғайр аз хубӣ чизи дигаре нест).
Барои ашхосе, ки ба мавзӯоти вобаста ба Қуръон таваҷҷӯҳ доранд, ман мутолиаи китоби Мавлоно Муҳаммадтақии Усмонӣ «Улуми Қуръон»-ро тавсия медиҳам. 

---